بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس یا AS چیست؟

بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس یا AS، نوعی آرتریت است که به طور عمده مفاصل ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث درد و سفتی در کمر می‌شود. در هر سنی ممکن است به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا شد اما این بیماری معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بیست سالگی شروع می‌شود. مردان تقریباً سه برابر بیشتر از زنان به آن مبتلا می‌شوند. برای شناخت بیشتر این عارضه با وبلاگ دکتر الویس مرادخان همراه باشید.

تعریف بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس نوعی بیماری مزمن روماتولوژی (طولانی مدت) است که می‌تواند افراد را در طی سال‌های طولانی تحت تأثیر قرار دهد. در این بیماری، مفاصل ستون فقرات ملتهب و فرسوده می‌شوند. همانطور که بدن تلاش می‌کند آسیب‌ها را ترمیم سازد، شروع به تولید استخوان جدید می‌کند.

در برخی افراد، در صورت پیشرفت بیماری، این امر می‌تواند در نهایت باعث به هم پیوستن استخوان‌های ستون فقرات شود که معمولاً کمر و لگن تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اما بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس می‌تواند سایر مفاصل را نیز تحت تأثیر قرار دهد، از جمله باسن و شانه‌ها و دیواره قفسه سینه!

این بیماری متعلق به گروهی از بیماری‌ها به نام اسپوندیلوآرتریت است. ممکن است گاهی اوقات این عارضه را به عنوان اسپوندیلوآرتریت محوری شنیده باشید، به این معنی که ستون فقرات و اسکلت مرکزی تان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. انواع دیگر اسپوندیلوآرتریت بر مفاصل محیطی مانند زانو و مچ دست تأثیر می‌گذارند.

علت بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

دقیقاً مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس  می‌شوند. اما مشخص است که یک پیوند ژنتیکی قوی وجود دارد. این وضعیت اغلب در خانواده‌ها ایجاد می‌شود. داشتن ژنی به نام HLA-B27 احتمال ابتلا به این بیماری را در فرد ایجاد می‌کند، به خصوص اگر از نزدیکان به بیماری بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس نیز باشید، هرچند همه کسانی که این ژن را دارند دچار این عارضه نمی‌شوند. ژن‌های دیگری نیز در این امر دخیل هستند و عوامل محیطی نیز به نظر می‌رسند که باعث ایجاد بیماری در افراد خاصی می‌شوند.

علائم و نشانه‌های بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

علائم بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس تمایل دارند طی چندین سال به آرامی ‌ایجاد شوند. علائم ممکن است در ابتدا بسیار خفیف باشند اما ممکن است با گذشت زمان بیشتر شوند. همچنین ممکن است مواقعی وجود داشته باشند که علائم به طور موقت بدتر شوند و به دنبال آن دوره‌هایی ممکن است رخ دهند که بیمار دوباره احساس بهبود کند. علائم اصلی این بیماری شامل درد و سفتی در کمر است.

درد معمولاً در نیمه‌های شب یا اول صبح بیشتر می‌شود. گاهی اوقات می‌تواند به اندازه کافی بد باشد که فرد را از خواب بیدار کند. درد معمولاً وقتی حرکت می‌کنید بهتر می‌شود. ممکن است در باسن و پایه ران خود نیز احساس درد کنید.

بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس همچنین می‌تواند در سایر قسمت‌های بدن علائمی ‌ایجاد کند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد در مفاصل دیگری مانند گردن، شانه‌ها، سینه و پهلوها (وقتی بی تحرک باشید می‌تواند بدتر شود).
• درد در مناطقی از بدن که تاندون‌ها به استخوان متصل می‌شوند. به این بیماری التهاب گفته می‌شود و شامل آرنج، زانو و پاشنه پا خواهد شد.
• چشم ممکن است قرمز و دردناک باشد و به نورهای شدید حساس پیدا کند. در صورت بروز این مشکل، بلافاصله برای جلوگیری از آسیب دائمی به دنبال کمک پزشکی باشید.
• احساس ضعف و خستگی (بی حالی)

اگر کمر درد شدید، بدتر یا با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد، به پزشک عمومی خود مراجعه کنید.

عوارض بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

اگر مدت طولانی به بیماری شدید مبتلا هستید، ممکن است بیشتر در معرض خطر ایجاد عوارض این بیماری باشید. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• شکستگی ستون فقرات: اگر استخوان‌های ستون فقرات به هم پیوسته باشند (در هم جوشی) بیشتر در معرض خطر این بیماری هستید.
• پوکی استخوان: این زمانی است که استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند که این باعث شکستگی آن‌ها خواهد شد. تصور می‌شود 3 نفر از هر 10 نفر مبتلا به بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس، دچار پوکی استخوان می‌شوند.
• مشکلات قلبی: به نظر می‌رسد افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض خطر مشکلات قلبی و گردش خون قرار دارند.

بیشتر افراد مبتلا به بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس ناتوانی شدید یا عوارض دیگری نخواهند داشت.

تشخیص بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

پزشک عمومی در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد سوال می‌کند. آن‌ها همچنین می‌خواهند معاینه بدنی انجام دهند. این ممکن است شامل درخواست از فرد برای انجام حرکات خاص برای بررسی دامنه حرکتی و احساس کمر در صورت حساسیت در مفاصل باشد. اگر پزشک عمومی فکر می‌کند کمردرد می‌تواند به دلیل بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس باشد، شما را برای تأیید تشخیص به یک روماتولوژیست ارجاع می‌دهد.

روماتولوژیست پزشکی است که در تشخیص و درمان بیماری‌هایی که بر مفاصل و بافت‌های بدن تأثیر می‌گذارند، تخصص دارد. ممکن است چندین آزمایش برای کمک به تشخیص این بیماری وجود داشته باشند، از جمله موارد زیر:

• آزمایش خون برای پروتئین‌هایی که می‌توانند نشانه التهاب در بدن باشند.
• آزمایش خون دیگری برای ژن HLA-B27 که بسیاری از افراد مبتلا به بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس آن را انجام داده‌اند.
• رادیوگرافی از استخوان‌ها و مفاصل پشت
• اسکن MRI از پشت که ممکن است تغییرات را در مرحله اولیه بیماری نسبت به اشعه ایکس نشان دهد.

درمان بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس یک بیماری طولانی مدت است و چیزی نیست که قابل درمان باشد. اما کارهای زیادی وجود دارند که می‌توان برای کمک به مدیریت بیماری انجام داد. درمان‌های بی شماری برای تسکین علائم در دسترس هستند.

فیزیوتراپی و ورزش

فیزیوتراپی بخش مهمی از درمان بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس  است. هنگامی که فرد با این بیماری تشخیص داده می‌شود، پزشک احتمالاً به او پیشنهاد می‌کند به یک فیزیوتراپیست مراجعه کرده که می‌تواند یک برنامه ورزشی متناسب با او را تنظیم کند. برنامه تمرینات به فرد کمک می‌کند تا حد امکان انعطاف پذیر و متحرک باشد. این مورد ممکن است برخی از موارد زیر را در بر بگیرد:

• ورزش‌هایی برای کمک به کشش و تقویت کمر
• ورزش‌هایی برای کمک به حفظ وضعیت خوب بدن
• تمرینات تنفس عمیق، برای کمک به گسترش عضلات سینه
• ورزش‌هایی که ستون فقرات را گسترش می‌دهند.
• ورزش‌هایی که در بخش‌های مختلف ستون فقرات کار می‌کنند و به بهبود دامنه حرکتی تان در هر منطقه کمک خواهند کرد.
• ورزش هوازی (ورزش‌هایی که ضربان قلب را افزایش می‌دهند).
• آب درمانی: انجام تمرینات ویژه در استخر گرم. این ممکن است به فرد کمک کند تا درد خود را کنترل کرده و میزان حرکت خود را بهبود ببخشد.

دارو درمانی

معمولاً در ابتدا با کمک داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) به فرد کمک می‌شود تا درد و سفتی مفاصل را کاهش دهد. اگر این داروها را به طور منظم مصرف کنید، ممکن است به کاهش سرعت وخیم شدن تان کمک کند. اگر دارویی که به فرد داده می‌شود در طی چند هفته کمکی نمی‌کند، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند یا داروی دیگری را جایگزین نماید.

اگر به طور مرتب NSAID مصرف می‌کنید، پزشک ممکن است به فرد پیشنهاد کند دارویی به نام مهار کننده پمپ پروتون نیز مصرف کند. این از معده محافظت کرده و خطر عوارض جانبی ناشی از‌NSAID‌ها را کاهش می‌دهد. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید NSAID مصرف کنید یا به اندازه کافی کمکی نمی‌کنند، پزشک ممکن است داروی مسکن دیگری مانند پاراستامول یا کدئین را پیشنهاد کند. اگر مفصلی به خصوص دردناک و متورم دارید، ممکن است پزشک تزریق استروئید به مفصل را پیشنهاد دهد.

پزشک ممکن است گاهی اوقات درمان با نوعی دارو به نام داروی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARD) را توصیه کند. انواع مختلف DMARD وجود دارند. داروی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری‌های جدید شامل گروهی از داروها هستند که به عنوان مسدود کننده‌های فاکتور نکروز تومور (TNF) یا  DMARD‌های بیولوژیکی شناخته می‌شوند.

این داروها کاهش التهاب سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهند. اگر علائم شدید باشند و توسط سایر روش‌های درمانی کنترل نشده باشند، پزشک ممکن است آن‌ها را توصیه کند. این داروها به صورت تزریق در زیر پوست تجویز می‌شوند که می‌توانید یاد بگیرید خودتان این کار را انجام دهید. پزشک پاسخ فرد را نسبت به این داروها از نزدیک کنترل می‌کند و تنها در صورت داشتن نتایج درمانی مثبت ادامه می‌یابد.

DMARD‌های قدیمی ‌و استاندارد شامل متوترکسات و سولفاسالازین هستند. اگر علائم به بازوها یا پاهایتان سرایت کرده باشند (بیماری محیطی)، ممکن است پزشک آزمایش این داروها را پیشنهاد دهد. به نظر نمی‌رسد که آن‌ها به درد و سفتی ستون فقرات کمکی کنند.

عمل جراحی

اکثر افراد مبتلا به بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس نیازی به جراحی ندارند. اما اگر یکی از مفاصل مانند مفصل ران یا شانه به شدت تحت تأثیر قرار گرفته باشند، ممکن است پزشک پیشنهاد کند که مفصل جایگزین شود. تعداد کمی از افراد دارای ستون فقرات خم شده که این به شدت بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، ممکن است برای اصلاح آن تحت عمل جراحی قرار گیرند.

پیشگیری از بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

اگر در انجام کارهای روزمره مشکل دارید، ممکن است پزشک فرد را برای مشاوره به متخصصی مانند کاردرمانگر ارجاع دهد. کاردرمانگرها می‌توانند در مورد هر تغییری که می‌توانید ایجاد کنید یا دستگاه‌هایی که می‌توانید برای سهولت زندگی از آن‌ها استفاده نمایید به فرد مشاوره دهند.

ممکن است لازم باشد در محیط کار خود تغییراتی ایجاد کنید، خصوصاً اگر از نظر جسمی کار سختی دارید، بنابراین می‌توانید با خیال راحت کار خود را انجام دهید. برای حفظ عملکرد و تحرک مهم است که تا حد امکان فعال باشید. یک فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه‌ای از فعالیت‌های بدنی مناسب را تجویز کند.

زندگی بیماران مبتلا به آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس

بیماری آنکیلوزینگ اسپوندیلایتیس از طرق مختلف افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اکثر افراد علائم بسیار خفیفی دارند که مشکلات کمی ایجاد می‌کنند، در حالی که برخی از افراد ممکن است معلولیت قابل توجهی داشته باشند. هنگامی که این بیماری برای اولین بار تشخیص داده می‌شود، پزشک باید در مورد چگونگی مقابله با بیماری با فرد صحبت کند.

متخصص روماتولوژی