بیماری استئو آرتروز چیست؟
استئو آرتروز نوعی آرتروز پیشرونده است که با تجزیه غضروف مفاصل مشخص می‌شود. استئو آرتروز همچنین به عنوان بیماری تخریب مفصل و سایش شناخته می‌شود که باعث درد در مفاصل خواهد شد. زانوها مکان‌های متداولی برای آرتروز هستند.
این بیماری در افراد بالای 60 سال شایع است اما می‌تواند افراد جوان‌تر را نیز تحت تأثیر قرار دهد، به ویژه در مواردی که آسیب مفصلی یا جراحی در مفصل وجود داشته‌اند. برای شناخت بیشتر این عارضه با مقاله دیگری از وبلاگ دکتر الویس مرادخان همراه باشید.
علت بیماری استئو آرتروز
بیماری استئو آرتروز نوعی بیماری روماتولوژی است که معمولاً در نتیجه پیر شدن غضروف‌ها رخ می‌دهد. غضروف پیر به تدریج سفت شده و در برابر ساییدگی آسیب پذیر می‌شود. آرتروز شدید می‌تواند باعث شود که غضروف‌ها به طور کامل فرسوده شوند، به طوری که استخوان‌های مجاور مفصل با استفاده از آن مالیده می‌شوند.
عوامل خطر بیماری استئو آرتروز
خطرات بیماری استئو آرتروز از عوامل مختلفی ناشی می‌شود، برخی اجتناب ناپذیر و برخی دیگر قابل پیشگیری هستند. عوامل خطر شامل موارد زیر هستند:
پیرتر شدن
افزایش سن مهمترین عامل خطر بیماری استئو آرتروز است. این بیماری در افراد زیر 40 سال نادر می‌باشد اما با افزایش سن تا 75 سالگی احتمال افزایش آن زیاد است.
ژنتیک
برخی از ژن‌ها ممکن است در سلامت مفصل تداخل داشته باشند. به عنوان مثال یک نقص ژنتیکی نادر (سندرم استیکلر)، در توانایی طبیعی بدن در تولید پروتئین غضروف کلاژن XI اختلال ایجاد می‌کند. ژن‌های دیگر افراد را مستعد ایجاد مفصلی با طراحی نادرست می‌کنند که می‌توانند سریع‌تر از حد معمول از بین بروند.
جنسیت
مردان به احتمال زیاد قبل از 45 سالگی به آرتروز مبتلا می‌شوند. پس از 45 سالگی، زنان بیشتر هدف این بیماری هستند.
وزن
بدن افراد دارای اضافه وزن، فشار بیشتری بر روی مفاصل آن‌ها وارد می‌کند. این مهم می‌تواند باعث شود که بالشتک‌های طبیعی غضروف در لگن و زانوها سریع تر فرسوده گردند.
نقص مادرزادی
برخی از افراد در بدو تولد بیشتر مستعد علائم آرتروز هستند. این افراد شامل متولدینی است که یک پا کوتاه‌تر از پای دیگر دارند یا کسانی هستند سطوح مفصل ناسازگاری دارند.
آسیب دیدگی مفصلی
کسانی که از ناحیه مفصل آسیب دیده اند یا تحت عمل جراحی مفصل قرار گرفته‌اند، مستعد ابتلا به آرتروز مفاصل هستند. این مورد اغلب علت بروز آرتروز در افراد جوان است.
علائم و نشانه‌های بیماری استئو آرتروز
علائم بیماری استئو آرتروز به طور معمول به آرامی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- درد: درد همراه با استفاده از مفصل درگیر یکی از علائم رایج می‌باشد. این ممکن است در هر مفصل، به ویژه مفاصل تحمل کننده وزن از جمله مفاصل در دست‌ها، باسن و زانوها رخ دهد.
- سفتی: سفتی و درد بلافاصله پس از بی‌تحرکی از ویژگی‌های آرتروز هستند و از آن به عنوان Gel Phenomenon یاد می‌شود. سفتی آرتروز صبحگاهی به طور معمول بیش از 30 دقیقه طول نمی‌کشد.
- پیوند استخوان: علامت شایع آرتروز، احساس خراشیدن یا صدای مالش استخوان بر روی استخوان دیگر است.
- برجستگی انگشت‌های دست: استخوان مفاصل انگشت‌ها در جایی انگشت‌ها خم می‌شوند، در اثر آرتروز شکلی برجسته به خود می‌گیرند.
- خار استخوان: خارهای کوچک استخوانی معروف به استئوفیت‌ها، گاهی در لبه‌های مفاصل آرتروز رشد می‌کنند.
عوارض بیماری استئو آرتروز
آرتروز بر اندام‌های داخلی مانند آرتریت روماتوئید تأثیر نمی‌گذارد. با این حال، این بیماری می‌تواند باعث تغییر شکل قابل توجه و از دست دادن عملکرد و تحرک شود. عوارض این بیماری شامل موارد می‌شوند:
1- خم شدن زانو
خم شدن زانوها می‌تواند در نتیجه از دست دادن شدید غضروف‌های زانو در اثر آرتروز باشد.
2- خار استخوان نخاعی
خارهای استخوانی در ستون فقرات می‌توانند با تحریک اعصاب مجاور باعث بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و درد در مناطق آسیب دیده شوند.
پیشگیری از بیماری استئو آرتروز
فعالیت‌هایی که می‌توانند به مفاصل آسیب برسانند، می‌توانند خطر آرتروز در آینده را افزایش دهند. استفاده بیش از حد از مفاصل و ضربه‌های شدید اغلب می‌توانند آرتروز را بدتر کنند. برای تسکین علائم آرتروز باید سبک زندگی را تغییر داد.
خطرات بیماری استئو آرتروز
- شغل: خطرات شغلی خاصی می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند. اگر در شغلی مشغول به کار هستید که به بیش از یک ساعت در روز نیاز به زانو زدن دارد، در این صورت احتمال ابتلا به آرتروز افزایش می‌یابد.
- ورزش: برخی از ورزش‌ها بیشتر منجر به آرتروز می‌شوند. فوتبال، ژیمناستیک، اسکیت بورد، بسکتبال و فوتبال چند ورزش محبوبی هستند که به عنوان خطرات آرتروز شناخته می‌شوند.
کنار آمدن با بیماری استئو آرتروز در زندگی روزمره
علائم بیماری استئو آرتروز در هر بیمار متفاوت است! برخی از افراد مبتلا به این بیماری هیچ علائمی ندارند، در حالی که برخی دیگر هنگام استفاده از مفاصل، درد و سفتی قابل توجهی را تجربه می‌کنند.
بسته به اینکه کدام مفصل تحت تأثیر قرار گرفته باشد، به عنوان مثال آرتروز می‌تواند در ایستادن، راه رفتن، چرخاندن دکمه‌ها یا کلیدها و باز کردن شیشه‌ها مشکل ایجاد کند. آرتروز مفصلی می‌تواند منجر به تحریک عصبی همراه با بی‌حسی، گزگز و ضعف شود.
تشخیص بیماری استئو آرتروز
برای تشخیص بیماری استئو آرتروز، پزشک علائم را بررسی می‌کند و مفاصل را از نظر تورم، قرمزی، گرما و دامنه حرکت مشاهده خواهد کرد. برای تعیین میزان آسیب مفصل یا رد سایر مشکلات مفصلی، می‌توان از اشعه ایکس یا آزمایشات تصویربرداری دیگری استفاده کرد. آزمایش خون می‌تواند سایر موارد موثر بر مفاصل را از بین ببرد.
درمان بیماری استئو آرتروز
هیچ روش درمانی خاصی وجود ندارد که بتواند تخریب تدریجی غضروف ناشی از استئو آرتروز را متوقف کند! با این حال، عملکرد مفصل می‌تواند توسط بسیاری از روش‌های درمانی از جمله فیزیوتراپی که برای افزایش انعطاف پذیری و تقویت قدرت عضلات طراحی شده است، بهبود یابد. سرد یا گرم به عنوان روش موضعی که با کمپرس استفاده می‌شود، می‌تواند درد و دردهای ناشی از آرتروز را تسکین دهد. در حال حاضر، حداقل دو جلسه درمانی در هفته برای تجربه مزایا توصیه می‌شوند.
دستگاه‌های پشتیبانی
آتل و بریس‌های انگشتی می‌توانند استرس مفصل را کاهش دهند، درد را تسکین بخشیده و عملکرد و تحرک را بهبود ببخشند. عصا یا واکر می‌توانند بهبودی در توانایی راه رفتن ایجاد کنند. علائم آرتروز ستون فقرات را می‌توان با استفاده از بریس‌های محکم تر و با گردن بند‌هایی برطرف کرد.
درمان‌های بدون نسخه
درد و سفتی آرتروز با درد بدون نسخه و داروهای ضد التهاب، از جمله آسپیرین، ایبوپروفن یا استامینوفن برطرف می‌شود. کرم‌ها یا اسپری‌های تسکین دهنده درد نیز می‌توانند در صورت استفاده مستقیم روی محل درد کمک کنند. محصولات زیادی وجود دارند که مزایای ضد التهاب و ضد آرتروز خود را تبلیغ می‌کنند. برخی از این موارد عبارتند از:
- کرم‌های ضد درد بنگای
- کرم‌های سرد و گرم
- هیالورونیک اسید
- زردچوبه
- کپسایسین
درد مداوم با تزریق استروئید یا هیالورونیک اسید به مفصل آسیب دیده کاهش می‌یابد. داروهای مشهور مورد تایید آرتروز شامل ملوکسیکام، سلبرکس (سلکوکسیب) و ایندومتاسین هستند.
مکمل‌های بیماری استئو آرتروز
در حالی که داده‌های حاکی از سود قابل توجه دراز مدت گلوکزآمین و کندرویتین محدود هستند، برخی از افراد مبتلا به آرتروز احساس می‌کنند این مکمل‌های غذایی به کاهش درد مفصل آن‌ها کمک می‌کنند. اما مراقب باشید، زیرا کندرویتین می‌تواند بر عملکرد برخی از داروهای رقیق کننده خون تأثیر بگذارد.
آرتروز و وزن
چاقی یک عامل خطر برای آرتروز است و این بیماری را تشدید می‌کند. در کسانی که آرتروز و اضافه وزن دارند، باید وزن ان‌ها کم شود. جالب اینجا است که حتی مقدار متوسطی از کاهش وزن نیز می‌تواند با درد مفصلی کمتر ناشی از آرتروز همراه باشد. کاهش وزن همچنین می‌تواند خطر آسیب سریع مفصل ناشی از این بیماری را کاهش دهد.
آرتروز و ورزش
فعالیت‌های ورزشی با تأثیر کم می‌توانند تحرک و قدرت را بهبود ببخشند و در نهایت درد را کاهش دهند. تقویت عضلات اطراف مفاصل آسیب دیده با تمرین با وزنه‌های سبک، می‌تواند برای کاهش درد نیز مفید باشد. به عنوان مثال، تقویت عضله چهار سر ران زانو می‌تواند درد زانو را کاهش دهد. برای انجام روال ورزشی مطلوب به پزشک مراجعه کنید.
تمرینات کم اثر برای آرتروز عبارتند از:
- شنا کردن
- پیاده روی
- دوچرخه سواری
- یوگا
- ایروبیک در آب
- کارهای بیرون از منزل مانند باغبانی و جمع کردن برگ‌های چوبی
جراحی تعویض مفصل
هنگامی که علایم آرتروز با سایر روش‌های درمانی بر طرف نشدند، جراحی تعویض مفصل اغلب در نظر گرفته می‌شود. این روش جراحی برای کسانی که از سلامت کافی برخوردار هستند و آرتروز شدیدی دارند گزینه مناسبی است. جراحی تعویض مفصل، مفصل آسیب دیده را با مفصل مصنوعی جایگزین می‌کند. شایع‌ترین مفاصل تعویض شده، زانو و لگن هستند.
کلام آخر
کنترل وزن برای جلوگیری از آرتروز در طولانی مدت بسیار مفید است. وزن زیاد باعث ایجاد استرس در مفاصل تحمل کننده وزن مانند لگن و زانو می‌شود. در صورت جلوگیری از آسیب دیدگی می‌توان از این بیماری جلوگیری کرد. تجهیزات مناسب شغلی و ورزشی همراه با رعایت نکات ایمنی همچنین می‌توانند از تحلیل رفتن مفصل جلوگیری کنند.
