سارکوئیدوز چیست؟

سارکوئیدوز نوعی بیماری التهابی روماتیسمی است که در آن گرانولوم‌ها یا انبوه سلول‌های التهابی در اندام‌های مختلف ایجاد شده و این باعث التهاب اندام‌ها می‌شود. سارکوئیدوز ممکن است توسط سیستم ایمنی بدن در پاسخ به مواد خارجی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها یا مواد شیمیایی ایجاد شود. به هر روی، برای شناخت بیشتر این بیماری با وبلاگ دکتر مراد خان همراه باشید.

سارکوئیدوز چیست؟

سارکوئیدوز بیماری است که در آن سلول‌های ایمنی در اندام‌ها توده‌های کوچکی به نام گرانولوم ایجاد می‌کند. کارشناسان روماتولوژی معتقدند التهاب باعث تشکیل این گرانولوم‌ها می‌شود. التهاب می‌تواند در اثر عفونت یا قرار گرفتن در معرض مواد خاصی در محیط ایجاد شود.

سارکوئیدوز بیشتر در ریه‌ها، پوست یا غدد لنفاوی دیده می‌شوند. اگر به این بیماری مبتلا هستید، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید یا ممکن است با بسیاری از قسمت‌های مختلف بدن خود مشکلات جدی داشته باشید. علت دقیق سارکوئیدوز ناشناخته است. سارکوئیدوز بیشتر در بزرگسالان بین 20 تا 40 سال دیده می‌شود.

سارکوئیدوز در زنان بیشتر از مردان است. در سراسر جهان، این بیماری بیشتر در آفریقایی آمریکایی‌ها و اروپای شمالی، به ویژه افرادی که از اسکاندیناوی هستند، رخ می‌دهد. سارکوئیدوز مسری نیست. این بدان معنا است که نمی‌توانید سارکوئیدوز را از شخص دیگری که مبتلا به این بیماری است، بگیرید.

علت سارکوئیدوز

پزشکان علت دقیق سارکوئیدوز را نمی‌دانند! آن‌ها فکر می‌کنند داشتن برخی ژن‌ها احتمال ابتلای فرد به این بیماری را بیشتر می‌کند. عوامل ایجاد کننده ساکوئیدوز می‌توانند شامل عفونت با باکتری یا ویروس یا تماس با چیزی در محیط اطراف مانند گرد و غبار یا مواد شیمیایی باشند.

در صورت ابتلا به سارکوئیدوز ممکن است به عوامل زیر بیشتر در معرض خطر این بیماری باشید:

• در اطراف موادی که باعث التهاب می‌شوند مانند حشره کش‌ها یا کپک‌ها کار یا زندگی می‌کنید.
• به لنفوم، نوعی سرطان خون مبتلا شده‌اید.
• از نژاد آفریقایی یا اسکاندیناوی هستید.
• نزدیکانتان دارای سارکوئیدوز باشند.
• زن هستید.

عوامل خطر سارکوئیدوز

علت سارکوئیدوز ناشناخته است! اما به نظر می‌رسد که هم دارای یک مولفه ژنتیکی و هم مولفه زیست محیطی است. وقتی کسی که ژن‌های مستعد ابتلا به سارکوئیدوز را در خود دارد، در معرض محرکی مانند عفونت یا آلاینده‌های محیطی قرار گیرد، سیستم ایمنی بدن وی می‌تواند واکنش بیش از حدی از خود نشان دهد و توسعه بیماری را شروع کند.
اگر در محیط‌های غبارآلود یا کپک زده کار می‌کنید، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به سارکوئیدوز باشید. اگرچه هر کسی می‌تواند به سارکوئیدوز مبتلا شود اما افراد از نژاد آفریقایی و اسکاندیناوی بیشتر در معرض خطر هستند. زنان و مردان هر دو می‌توانند مبتلا به سارکوئیدوز تشخیص داده شوند اما این شیوع در زنان بیشتر است. افراد بین 20 تا 40 سال بیشتر از دیگران به سارکوئیدوز مبتلا خواهند شد.

علائم و نشانه‌های سارکوئیدوز

بسیاری از افرادی که به سارکوئیدوز مبتلا هستند، علائم کمی دارند. برخی از افراد احساس کلی بیماری مانند خستگی، تب یا تورم و درد در مفاصل خواهند داشت. برخی دیگر علائمی را بر اساس قسمتی از بدن که تحت تأثیر آن قرار گرفته است، تجربه خواهند کرد. شایع‌ترین علائم سارکوئیدوز شامل ریه‌ها، پوست، چشم‌ها و کبد هستند.

ریه

ریه‌ها شایع‌ترین قسمت بدن در افرادی است که به سارکوئیدوز مبتلا می‌باشند. علائم ریه یا سینه شامل موارد زیر هستند:

• درد قفسه سینه
• سرفه خشک
• تنگی نفس
• سرفه کردن خون (این مورد نادر است اما بسیار جدی است)

پوست

سارکوئیدوز ممکن است باعث مشکلات پوستی شود. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ریزش مو
• زخم‌های پوستی (برجسته، قرمز، سفت، معمولاً در قسمت جلوی ساق پا)
• زخم‌هایی که برجسته یا ملتهب می‌شوند

چشم

علائم چشم ناشی از سارکوئیدوز بینایی را دشوار می‌کند، اما به ندرت باعث کوری می‌شود. این نشانه‌ها عبارتند از:

• خشکی چشم
• خارش
• سوزش یا درد
• ترشح از چشم یا آبریزش چشم

کبد

سارکوئیدوز می‌تواند باعث بزرگ شدن کبد فرد شود. برخی از افراد آزمایش‌های غیر طبیعی کبد و یا مشکل کبدی به نام سیروز دارند. با این حال، این نادر است. علائم در مناطق دیگر بدن بسیار کمتر مشاهده می‌شوند اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سیستم عصبی معمولاً تحت تأثیر سارکوئیدوز قرار نمی‌گیرد. اما بیماری سارکوییدوز می‌تواند باعث ضعف عضلانی یا فلجی، تشنج، لرزش، هماهنگی ضعیف، کم شنوایی یا مشکلات راه رفتن شود.
• سارکوئیدوز می‌تواند باعث شود قلب نتواند خون را به درستی پمپ کند. این نارسایی احتقانی قلب نامیده می‌شود.
• علائم مربوط به استخوان‌ها ممکن است درد، تورم و سفتی مفصل باشد. دست‌ها و پاها اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
• درصد بسیار کمی از افراد مبتلا به سارکوئیدوز علائمی مربوط به کلیه‌های آن‌ها مانند سنگ کلیه را تجربه می‌کنند.

سارکوئیدوز ریه

سارکوئیدوز در ریه‌ها سارکوئیدوز ریوی نامیده می شود که باعث ایجاد توده‌های کوچک التهابی در ریه‌ها می شود. این توده‌ها گرانولوم نامیده می‌شوند و می‌توانند بر عملکرد ریه‌ها تأثیر بگذارند. گرانولوم‌ها معمولا بهبود می‌یابند و خود به خود ناپدید می شوند. اما، اگر خوب نشوند، بافت ریه می‌تواند ملتهب بماند و زخم شود. به این بیماری فیبروز ریوی می‌گویند. فیبروز ساختار ریه‌ها را تغییر می‌دهد و می‌تواند بر تنفس شما تأثیر بگذارد. علاوه بر این برونشکتازی نیز ممکن است رخ دهد. این زمانی است که ریه‌ها عفونی می‌شوند. اما، این مشکلات رایج نیستند.

عوارض سارکوئیدوز

بعضی اوقات سارکوئیدوز درمان نمی‌شود! یا اینکه درمان جواب نمی‌دهد. سپس ممکن است عوارضی ایجاد شوند. ادامه التهاب می‌تواند باعث ایجاد زخم شود. این زخم می‌تواند به اندام‌ها آسیب جدی یا تهدید کننده حیات برساند که می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• کاهش بینایی یا نابینایی
• عوارض قلبی مانند نارسایی قلبی یا حمله قلبی
• شرایط کلیه مانند سنگ کلیه یا نارسایی کلیه
• سیروز کبدی
• بیماری‌های ریوی مانند فیبروز ریوی
• مشکلات سیستم عصبی، از جمله تومورهای مغزی، مننژیت یا درد عصبی

تشخیص سارکوئیدوز

برای اینکه بفهمید به سارکوئیدوز مبتلا هستید یا خیر، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. سپس ممکن است آزمایش‌های مختلفی انجام دهید زیرا او می‌خواهد سایر بیماری‌هایی که می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند را رد کند. او ممکن است آزمایش خون، آزمایش تصویربرداری یا بیوپسی (نمونه بافت) ارگان آسیب دیده را سفارش دهند.

آزمایش خون می‌تواند به دنبال شرایط دیگری باشد که ممکن است علائم را ایجاد کنند. آزمایشات تصویربرداری می‌توانند شامل اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی یا سونوگرافی باشند. از این آزمایشات می‌توان برای یافتن گرانولوم استفاده کرد.

درمان سارکوئیدوز

همه کسانی که به سارکوئیدوز مبتلا هستند، نیازی به درمان ندارند. گاهی سارکوییدوز خود به خود از بین می‌رود. درمان به علائم، اندام‌هایی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند و نحوه کار آن‌ها بستگی دارد.

اگر این عارضه کلیه‌ها، چشم‌ها، قلب، سیستم عصبی یا ریه‌ها را درگیر کند، پزشک احتمالاً سارکوئیدوز را درمان می‌کند (به خصوص اگر مشکلات تنفسی بدتر شوند). اگر ضایعات پوستی دارید که شما را آزار می‌دهند یا سارکوئیدوز در شما شدید است، این بیماری درمان خواهد شد.

پزشک سعی می‌کند موارد زیر را انجام دهد:

• هرگونه التهابی که ممکن است در عملکرد اعضای بدن تان اختلال ایجاد کند را کاهش می‌دهد.
• در صورت ابتلا به ریه‌ها از ایجاد زخم دائمی جلوگیری می‌کند.
• علائم خود را کاهش دهید.

از بسیاری از داروها می‌توان برای درمان سارکوئیدوز استفاده کرد. رایج‌ترین داروها کورتیکواستروئیدها نامیده می‌شوند. داروها به کاهش التهاب کمک می‌کنند. مدت زمان مصرف دارو به شدت بیماری و به میزان واکنش فرد به دارو بستگی دارد. از داروهای دیگر گاهی برای درمان اشکال شدیدتر سارکوئیدوز استفاده می‌شود.

داشتن زندگی روزمره با سارکوئیدوز

در بسیاری از افراد، سارکوئیدوز به خودی خود بهبود می‌یابد. زنان و افرادی که درگیری شدید ریه ندارند معمولاً بهترین نتیجه را به دست می‌آورند. اگر مبتلا به سارکوئیدوز هستید، باید در مورد بیماری خود با پزشک خانواده در مورد جزئیات بیشتری صحبت کنید.

فرد بیمار و پزشک باید با هم به عنوان شریک همکاری کنند تا یک برنامه درمانی مناسبی ایجاد شود. فاکتورهای زیادی وجود دارند که تعیین می‌کنند هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه کنید. این فاکتورها شامل شدت علائم، تأثیر اندام‌ها، درمان و هرگونه عوارض جانبی است.

حتی اگر علائمی هم ندارید، مهم است که برای مراقبت مداوم به پزشک خود مراجعه کنید. در صورت دریافت درمان مناسب ، بیشتر این مشکلات قابل اجتناب است. هیچ نشانه‌ای را که دارید نادیده نگیرید. با پزشک خود در تماس مداوم باشید و در تمام قرارهای بعدی شرکت کنید.

پیشگیری از سارکوئیدوز

هیچ راهی برای جلوگیری از ابتلا به سارکوئیدوز وجود ندارد. اگر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید، بهتر است از مصرف مواد محیطی که باعث تحریک آن شناخته شده اند، خودداری کنید. این مواد می‌توانند شامل حشره کش‌ها، کپک‌ها یا سایر مواد باشند. با پزشک خود درمورد اینکه از چه موادی باید خودداری کنید، صحبت نمایید.

اقدامات زیر می‌تواند به مدیریت بیماری سارکوییدوز کمک کند:

• ترک سیگار
• جلوگیری از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، مواد شیمیایی، دود و گازها
• داشتن یک رژیم غذایی سالم
• ورزش منظم
• نوشیدن مقدار زیادی آب

آیا بیماری سارکوئیدوز خطرناک است؟

برای تعداد کمی از افراد، سارکوئیدوز یک بیماری مزمن محسوب می‌شود. در برخی افراد، این بیماری ممکن است منجر به زوال و تحلیل رفتن اندام آسیب‌دیده شود. به ندرت، سارکوئیدوز می تواند کشنده باشد. مرگ معمولاً نتیجه عوارض ریه، قلب یا مغز است.

چشم انداز بیماران مبتلا به سارکوئیدوز

چشم انداز درمانی برای افراد مبتلا به سارکوئیدوز خوب است. بسیاری از مردم زندگی نسبتاً سالم و فعالی دارند. علائم معمولاً طی حدود دو سال یا بدون درمان بهبود می‌یابند. در برخی موارد، سارکوئیدوز می‌تواند به یک بیماری طولانی مدتی تبدیل شود. اگر در کنار آمدن با مشکل روبرو هستید، می‌توانید به یک پزشک ماهر مراجعه کنید.

فوق تخصص روماتولوژی