بیماری عفونت کلیه (پیلونفریت)
بیماری عفونت کلیه، پیلونفریت نیز نامیده می‌شود و می‌تواند با تب، بیماری، درد و احساس ناراحتی همراه باشد. عفونت کلیه می‌تواند از خفیف تا تهدید کننده زندگی متفاوت باشد. این بیماری همچنین می‌تواند حاد باشد، به این معنی که برای مدت کوتاهی ادامه دارد یا مزمن باشد.. برای شناخت بیشتر این عارضه با وبلاگ دکتر اویس مرادخان همراه باشید.
بیماری عفونت کلیه چیست؟
این بیماری که به عنوان عفونت کلیه یا پیلونفریت نیز شناخته می‌شود، نوع رایج عفونت ادراری است. باکتری‌‌ها اغلب مثانه یا مجرای ادرار را آلوده کرده و به یکی از کلیهها سرایت می‌کنند. زنان معمولاً تحت تأثیر عفونت کلیه قرار می‌گیرند مانند مادران باردار، کودکان زیر 2 سال و افراد بالای 60 سال. برآورد می‌شود که عفونت کلیه 3 تا 4 مرد در هر 10 هزار و 15 تا 17 زن در هر 10 هزار را به خود مبتلا می‌کند.
انواع بیماری عفونت کلیه
عفونت کلیه می‌تواند حاد یا مزمن باشد. عفونت حاد کلیه، بیماری است که پس از درمان از بین می‌رود. عفونت مزمن می‌آید و می‌رود یا ممکن است هرگز به درستی برطرف نشود. این نوع عفونت می‌تواند به کلیهها آسیب برساند. این معمولاً در صورت بروز مشکلی وجود دارد که باعث می‌شود ادرار از مثانه به عقب رفته و سپس به داخل کلیهها برود.
علت بیماری عفونت کلیه
بیماری عفونت کلیه در اثر ورود باکتری به مجرای ادرار و تولید مثل در مثانه و عفونت ایجاد می‌شود. سپس عفونت به کلیهها سرایت می‌کند. روش‌‌هایی وجود دارند که باکتری‌‌ها می‌توانند به این مهم دست پیدا کنند، این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- بهداشت شخصی: پس از رفتن به توالت و استفاده از دستمال توالت برای تمیز کردن مقعد، این ممکن است با دستگاه تناسلی شما تماس پیدا کند، در نتیجه عفونت وارد بدن خواهد شد. عفونت همچنین می‌تواند از طریق مقعد وارد شود. باکتری‌‌ها روده بزرگ را اشغال می‌کنند و این در نهایت باعث عفونت کلیه می‌شود.
- فیزیولوژی زنان: زنان نسبت به مردان در معرض عفونت مثانه و در نهایت عفونت کلیه هستند، زیرا مجرای ادراری کوتاه تری دارند و این دسترسی سریع به قسمت‌‌های دستگاه ادراری را برای عفونت آسان می‌کند.
- کاتتر ادراری: کاتتر ادراری لوله ای است که از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می‌شود تا ادرار را تخلیه کند. داشتن کاتتر ادراری خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری (UTI) را افزایش می‌دهد. این شامل عفونت کلیه است.
- سنگ کلیه: افرادی که دارای سنگ کلیه هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت کلیه هستند. سنگ کلیه در نتیجه تجمع مواد معدنی محلول در پوشش داخلی کلیهها است.
- بزرگ شدن پروستات: مردان مبتلا به بزرگ شدن پروستات، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت کلیه هستند.
- زنان فعال جنسی: اگر مقاربت جنسی مجرای ادرار را تحریک کند، احتمال ورود باکتری به داخل دستگاه ادراری و در نهایت رسیدن به کلیهها بیشتر است.
- سیستم ایمنی ضعیف: برخی از بیماران با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است روی پوست خود دچار یک عفونت باکتریایی یا قارچی باشند که در نهایت این وارد جریان خون آن‌‌ها شده و به کلیهها حمله می‌کند.
عوامل خطر بیماری عفونت کلیه
عواملی که فرد را در معرض خطر افزایش عفونت کلیه قرار می‌دهند، عبارتند از:
- زن بودن
- انسداد در دستگاه ادراری مانند سنگ کلیه
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- بزرگ شدن غده پروستات
- آسیب به اعصاب اطراف مثانه
- مبتلا بودن به دیابت
- داشتن اچ آی وی
- آسیب نخاعی
- داشتن ریفلاکس وزیکویورترال (وضعیتی که باعث می‌شود ادرار در جهت اشتباهی جریان یابد)
- مصرف برخی از داروهایی مانند داروهای ضد رد برای اندام پیوندی
- برای مدتی از کاتتر ادرار (لوله ای برای عبور ادرار از بدن) استفاده کنید.
علائم و نشانه‌‌های بیماری عفونت کلیه
وقتی کسی به عفونت کلیه مبتلا باشد، به طور معمول بیماری او در طی یک روز یا چند ساعت خیلی سریع پیشرفت می‌کند. علائم عفونت کلیه شامل موارد زیر هستند:
- اسهال
- حالت تهوع
- لرز غیرقابل کنترل
- استفراغ
- کمردرد
- درد در کشاله ران
- درد در پهلو
اغلب هنگام ادرار کردن بیمار، علائم بدتر می‌شوند. اگر عفونت مثانه نیز وجود داشته باشد، ممکن است فرد موارد زیر را تجربه کند:
- ادرار خونین
- ادرار ابری
- درد یا دشواری هنگام ادرار کردن، اغلب به عنوان احساس سوزش یا درد توصیف می‌شود
- ادرار بدبو
- تکرر ادرار
- ناتوانی در ادرار کامل
- درد در زیر شکم
عوارض بیماری عفونت کلیه
دو نوع عفونت کلیه وجود دارند:
- عفونت کلیه بدون عارضه: بیمار سالم است و عوارض جدی آن بسیار بعید می‌باشد.
- عفونت پیچیده کلیه: بیمار احتمالاً به دلیل بیماری یا بیماری از قبل موجود، دچار عوارضی می‌شود.
اگر عفونت کلیه به موقع درمان نشود، خطر عوارض جدی وجود دارد، از جمله:
- پیلونفریت آمفیزماتیک (EPN): این یک عارضه بسیار نادر و بالقوه کشنده است. EPN عفونت شدیدی می‌باشد که در آن بافت‌‌های کلیه به سرعت از بین می‌روند. باکتری‌‌های عامل عفونت، گاز سمی آزاد شده در داخل کلیه را آزاد کرده و باعث ایجاد تب، حالت تهوع، درد شکم، استفراغ و گیجی می‌شوند.
- آبسه کلیه: چرک در بافت‌‌های کلیه در آبسه جمع می‌شود. علائم شامل خون در ادرار، کاهش وزن و درد شکم هستند. گاهی اوقات برای تخلیه چرک نیاز به جراحی می‌باشد.
- مسمومیت خون یا سپسیس: همچنین یک عارضه نادر اما احتمالاً تهدیدکننده زندگی، منجر به انتشار باکتری از کلیهها در جریان خون می‌شود و در نتیجه در هر قسمت از بدن از جمله اندام‌‌های اصلی عفونت ایجاد می‌کنند. این یک فوریت پزشکی است و بیماران معمولاً در یک بخش مراقبت ویژه (ICU) قرار می‌گیرند.
چه موقع با پزشک تماس بگیریم؟
عفونت کلیه می‌تواند به سرعت ایجاد شود و منجر به عوارض جدی خواهد شد. در صورت وجود کمک پزشکی لازم است:
- درد مداوم
- یک دمای بالا
- تغییر در الگوی ادرار کردن
- خون در ادرار
پیشگیری بیماری عفونت کلیه
اغلب، بیماری عفونت کلیه نتیجه عفونت قبلی در دستگاه ادراری است. بهترین راه جلوگیری از ایجاد عفونت کلیه، نداشتن باکتری در مجرای ادرار یا مثانه می‌باشد.
- هیدراتاسیون: مایعات زیادی بنوشید.
- ادرار کردن: هر زمان اشتیاق به وجود آورد، ادرار کنید و منتظر نمانید.
- مقاربت جنسی: پس از مقاربت ادرار کنید. اندام‌‌های تناسلی را قبل و بعد از مقاربت بشویید.
- بهداشت توالت: پس از دفع مدفوع، مقعد را از جلو به عقب پاک کنید. این امر خطر انتشار باکتری به اندام تناسلی را کاهش می‌دهد.
- فیبر: مقدار زیادی فیبر بخورید تا مدفوع به راحتی خارج شود و باعث تحریک و ایجاد ضایعات پوستی نشود. یبوست خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد.
تشخیص بیماری عفونت کلیه
پزشک معمولاً ضربان قلب، فشار خون، دما و میزان تنفس بیمار را چک کرده تا وضعیت عمومی سلامتی وی را بررسی کند. پزشک همچنین علائم کم آبی بدن را نیز بررسی خواهد کرد. یک معاینه فیزیکی انجام خواهد شد، با تأکید ویژه بر روی قسمت میانی و پایین کمر برای بررسی اینکه آیا حساسیت یا دردی وجود دارد یا خیر!
اگر بیمار زن جوانی باشد، پزشک می‌تواند معاینه لگن را انجام دهد تا بررسی کند که آیا بیماری التهابی لگن (PID) وجود دارد. اگر عفونت در سنین باروری رخ داده، ممکن است آزمایش بارداری توصیه شود. آزمایش ادرار می‌تواند وجود عفونت ادراری را تعیین کند اما محل آن را تشخیص نمی‌دهد. با این حال، آزمایش ادرار با تشخیص عفونت به پزشک کمک می‌کند تا به تشخیص برسد.
درمان بیماری عفونت کلیه
عفونت کلیه در خانه یا بیمارستان قابل درمان است. این امر به عوامل مختلفی از جمله شدت علائم و وضعیت عمومی سلامتی بیمار بستگی خواهد داشت. درمان در خانه شامل مصرف آنتی بیوتیک خوراکی تجویز شده است.
بیمار باید بعد از چند روز احساس بهتری داشته باشد. ضروری است که فرد درمان را به پایان برساند و با دستورالعمل‌‌های پزشک خود مطابقت داشته باشد. مصرف مایعات فراوان به جلوگیری از تب و کم آبی بدن کمک می‌کند. توصیه‌‌های مصرف مایعات بسته به نوع عفونت ممکن است متفاوت باشند.
همچنین در صورت وجود درد، پزشک می‌تواند مسکنی تجویز کند. اگر فرد در بیمارستان تحت درمان باشد و از کم آبی بدن رنج ببرد، ممکن است مایعات با قطره چک شوند. بیشتر موارد بستری در بیمارستان بیش از 7 تا 3 روز طول نمی‌کشد. آزمایش‌‌های بعدی ادرار و خون به پزشک می‌گوید که چقدر درمان موثر بوده است. ع
عوامل زیر احتمالاً منجر به انجام درمان در بیمارستان برای عفونت کلیه می‌شوند:
- دیابت
- مشکلات جدی در ادرار کردن
- سرطان و شیمی درمانی یا رادیوتراپی
- کم خونی سلول داسی شکل
- سابقه عفونت کلیه
- اچ آی وی
- انسداد در کلیهها
- باردار بودن
- درد شدید
- استفراغ شدید
- سن 60 سال یا بیشتر
آیا در صورت عفونت کلیه غذاهایی وجود دارند که باید از آن‌‌ها اجتناب کنیم؟
هیچ داده علمی وجود ندارد که بتواند نشان دهد اجتناب از هر نوع غذا در حالی که از عفونت کلیه رنج می‌برید، مضر یا مفید است. با این حال، توجه به این نکته مهم می‌باشد که حالت تهوع و استفراغ شدید و همچنین اشتهای ضعیف می‌توانند در اثر عفونت کلیه ایجاد شوند.
بنابراین، ممکن است نگهداری غذای کافی و مایعات مورد نیاز برای بیماران مبتلا به عفونت کلیه دشوار باشد زیرا این امر ممکن است منجر به کمبود آب بدن و بدتر شدن ضعف شود. پزشک معالج ممکن است برای درمان این علائم داروهایی تجویز کند.
برخی از داروهای طبیعی برای عفونت کلیه و مجاری ادراری، آب قره قروت و زغال اخته هستند که ممکن است در کاهش خطر عفونت کلیه در آینده نقش مهمی داشته باشند. به نظر می‌رسد این روش به عنوان یک اقدام پیشگیرانه مفیدتر از درمان واقعی است.
کلام آخر
عفونت کلیه که به آن پیلونفریت نیز گفته می‌شود، از مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج می‌کند) یا مثانه شروع می‌شود و سپس به یک یا هر دو کلیه گسترش می‌یابد. اگر فکر می‌کنید به عفونت کلیه مبتلا هستید، باید فوراً به دنبال یک متخصص کلیه باتجربه باشید. اگر این بیماری به سرعت تشخیص داده نشود و به طور مؤثری درمان نشود، پیلونفریت می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله آسیب دائمی کلیه شود.
