بیماری نقرس چیست؟

نقرس نوعی آرتروز است که  مفاصل انگشت پا، پا، مچ پا، زانو، دست و آرنج را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم بیماری شامل درد، تورم و قرمزی در مفاصل آسیب دیده است. درمان حملات حاد نقرس برای تسکین درد و التهاب، اساساً از طریق دارو طراحی شده است. رژیم غذایی و دیگر تغییر در سبک زندگی می‌تواند به جلوگیری از حملات بعدی کمک کننده هستند. برای شناخت بیشتر این بیماری که از بیماری‌های شایع روماتیسمی می‌باشد، با مقاله دیگری از وبلاگ دکتر الویس مرادخان همراه باشید.

تعریف نقرس

نقرس نوعی آرتروز (التهاب مفاصل) در علم روماتولوژی است که می‌تواند باعث حملات ناگهانی و شدید درد در مفاصل شود. شایع‌ترین مکان برای ایجاد نقرس، انگشت شست پا است اما سایر مفاصل نیز می‌توانند تحت تأثیر بیماری قرار گیرند. ابتلا به نقرس در یک زمان بیش از یک یا دو مفصل غیرمعمول می‌باشد.

نقرس معمولاً مردان بزرگسال (به خصوص بعد از 40 سالگی) را مبتلا می‌کند و تا قبل از یائسگی در زنان غیر معمول است. تخمین زده شده که 3.5 برابر بیشتر از زنان، مردان بزرگسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بیشتر در افراد قومی از جزایر مائوری و جزیره اقیانوس آرام دیده می‌شود.

بدون وجود درمان این بیماری ممکن است یک هفته طول بکشد تا علائم حمله فروکش کنند. در ابتدا، مدت زمان بین حملات می‌تواند به چندین ماه یا حتی سال‌ها برسد. با این حال، با گذشت زمان حملات بیشتر اتفاق میفتند و شدیدتر هستند. به مرور زمان این عارضه در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب مفصل و کلیه شود و همراه با سایر عوامل خطری مانند فشار خون و دیابت، می‌تواند خطر بیماری قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیه را افزایش دهد.

شایع‌ترین مکان برای ایجاد نقرس، انگشت شست پا است که همراه با درد در مفاصل شروع می شود.

علت نقرس

نقرس در اثر افزایش سطح اسید اوریک در خون ایجاد می‌شود. اسید اوریک به طور طبیعی در بدن تولید خواهد شد که به طور معمول در خون حل شده و از طریق کلیه به عنوان جزء ادرار دفع می‌شود. با این وجود، تجمع اسید اوریک در خون می‌تواند باعث تشکیل بلورهای اسید اوریک در مفاصل و رسوب آن و سپس بروز نقرس شود.

سطوح بالای اسید اوریک بیشتر به دلیل آنچه فرد می‌خورد و می‌نوشد، به دلیل عدم دفع صحیح اسید اوریک توسط بدن (به دلیل چاقی، مشکلات کلیوی یا ژنتیک) ایجاد می‌شود. مردم مائوری و اقیانوس آرام بیشتر در معرض خطر این عارضه هستند زیرا ژن‌هایی دارند که از بین بردن اسید اوریک از بدن آن‌ها را دشوار می‌کند. گاهی اوقات دلیل مشخصی برای حمله نقرس وجود ندارد.

صحبت های دکتر مرادخان درباره نقرس در شبکه سلامت

عوامل خطر بیماری نقرس

نقرس فقط به دلیل سبک زندگی و رژیم غذایی ایجاد می‌شود اما تحقیقات جدید نشان داده است که این موضوع درست نیست! در عوض، تصور می‌شود که نقرس به علت پیوند ژنتیکی رخ می‌دهد. به هر حال، رژیم غذایی در این بیماری نقش عمده‌ای دارد.

عوامل خطر دیگری برای بیماری نقرس عبارتند از:

• مرد بودن
• اضافه وزن داشتن
• مصرف زیاد الکل به طور منظم
• سابقه خانوادگی نقرس
• فشار خون بالا
• کم کاری تیروئید
• بیماری مزمن کلیوی
• آپنه انسدادی خواب
• دیابت نوع 2
• شرایط سلامتی که باعث گردش سریع سلول‌ها می‌شود، از جمله برخی سرطان‌ها، پسوریازیس و کم خونی همولیتیک

عوامل خطر دیگری برای بیماری نقرس اضافه وزن می باشد.

علائم و نشانه‌های بیماری نقرس

در حالی که شست پا شایع‌ترین مکان برای بروز حمله نقرس است، این بیماری همچنین می‌تواند بر مفاصل اطراف پا، مچ پا و زانو تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به این عارضه معمولاً دچار شعله ور شدن علائم یا حمله به علائم می‌شوند و به دنبال آن دوره‌هایی بدون علائم را نیز مشاهده می‌کنند.

حملات معمولاً 3 تا 10 روز طول می‌کشند. برخی از افراد ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون حمله باقی می‌مانند. در افراد دیگر، حملات ممکن است به مرور زمان بیشتر شوند. تشخیص این بیماری دشوار است. پس از تشخیص، می‌توان آن را با دارو و تغییر سبک زندگی درمان کرد.

سایر علائم و نشانه‌های نقرس عبارتند از:

داشتن درد را باید شایع‌ترین و قابل توجه‌ترین علامت نقرس دانست. برای بسیاری از افراد، اولین حمله نقرس در انگشت شست پا اتفاق میفتد.

سایر علائم نقرس حاد یا حمله نقرس عبارتند از:

• درد ناگهانی خرد شدن یا ضعف در یک یا چند مفصل (اغلب در انگشت شست پا، زانو یا مچ پا) که ممکن است چند روز طول بکشد.
• گاهی اوقات یک حمله حاد آرتریت نقرس در شب شروع می‌شود. درد مفصل انگشت شست ممکن است آنقدر شدید باشد که حتی وزن ملافه‌ها نیز باعث ناراحتی آن شود.
• درزهایی که متورم و ملتهب به نظر می‌رسند، دارای پوستی به رنگ بنفش مایل به قرمز هستند که ممکن است احساس گرما کنند.

علائم و نشانه‌های مزمن نقرس عبارتند از:

• در مقایسه با ماهیت چشمگیر درد حاد نقرس، درد مزمن نقرس بیشتر یک درد یا دردی مداوم است.
• دردی که تمایل دارد احساس مستمر درد مبهم یا درد در مفاصل باشد.
• رسوبات سخت یا توده‌های زیر پوست، توفی نامیده می‌شوند که در آرنج، گوش یا انگشتان دیده خواهند شد.

رسوبات سخت یا توده‌های زیر پوست، توفی نامیده می‌شوند که در آرنج، گوش یا انگشتان دیده خواهند شد از علائم این بیماری می باشد.

عوارض نقرس

علاوه بر آسیب مفصل، تغییر شکل مفصل، از دست دادن استخوان و از دست دادن تحرک، بیماری نقرس مزمن ممکن است به موارد زیر منجر شود یا به موارد زیر تبدیل شود:

• نقرس مکرر (آرتریت نقرس مزمن): افراد مبتلا به نقرس مکرر چندین بار در سال دچار شعله ور شدن یا حمله بیماری خود می‌شوند. اگر این حملات درمان نشوند، می‌توانند باعث آسیب دائمی مفصل شوند.
• توفی: این‌ها توده‌ها یا رسوبات گچی هستند که در زیر پوست ایجاد می‌شوند. آن‌ها اغلب در آرنج، گوش یا انگشتان دیده می‌شوند. توفی ممکن است در هنگام حمله نقرس متورم شود. با توجه به پایگاه داده‌های بررسی سیستماتیک، آن‌ها می‌توانند آلوده شده و منجر به درد و از دست دادن عملکرد شوند.
• سنگ کلیه: افراد مبتلا به نقرس در نتیجه اسید اوریک بیش از حد در کلیه‌ها، دچار سنگ کلیه می‌شوند. داروهایی که میزان اسید اوریک دفع شده از کلیه را افزایش می‌دهند نیز می‌توانند منجر به سنگ کلیه شوند.
• بیماری مزمن کلیه: میزان بالای اسید اوریک در خون می‌تواند خطر بیماری مزمن کلیه را افزایش دهد.

پیشگیری از نقرس

علاوه بر رژیم، ورزش برای رفع نقرس و کاهش وزن، اگر می‌توانید از مصرف داروهای زیر که باعث تحریک نقرس می‌شوند خودداری کنید:

• داروهای ادرار آور (برای درمان فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند)
• داروهای حاوی سالیسیلات (مانند آسپرین)
• نیاسین (ویتامین B3 و اسید نیکوتینیک)
• سیکلوسپورین (داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی)
• لوودوپا (برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می‌شود)

داروهای حاوی سالیسیلات (مانند آسپرین) که باعث تحریک نقرس می شوند خودداری نماید.

تشخیص بیماری نقرس

تشخیص نقرس دشوار می‌باشد زیرا علائم ممکن است موارد دیگری مانند عفونت مفصل را تقلید کنند. برای بررسی تغییرات در سطح طبیعی خون و افزایش سطح اسید اوریک، ممکن است نمونه خون گرفته شود.

نتایج این آزمایش ممکن است همیشه مفید نباشند زیرا آن‌ها اغلب سطح طبیعی اسید اوریک را در هنگام حمله نقرس نشان می‌دهند. احتمالاً دلیل این امر آن است که اسید اوریک اضافی از خون خارج شده و به صورت کریستال در مفاصل رسوب می‌کند.

برای تشخیص قطعی این بیماری، پزشک ممکن است از مفصل آسیب دیده از مایعات نمونه برداری کند. این کار با استفاده از بی حسی موضعی انجام می‌شود و شامل قرار دادن سوزن وارد شده به مفصل آسیب دیده و از بین بردن مقدار کمی مایعات است.

سپس این مایع به آزمایشگاه ارسال شده و در آنجا از نظر وجود بلورهای اسید اوریک آزمایش می‌شود و در صورت وجود، نقرس تأیید خواهد شد. ممکن است از اشعه ایکس در منطقه آسیب دیده نیز برای بررسی آسیب مفصلی استفاده شود.

پزشک با دستور آزمایش خون میزان سطح اسید اوریک بدن را اندازه گیری میکند تا تشخیص به درستی انجام شود.

درمان نقرس

هدف از درمان پزشکی، تسکین درد و التهاب حملات حاد و جلوگیری از وقوع حملات نقرس در آینده است. رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی نیز به جلوگیری از حملات بعدی نقرس کمک می‌کنند. هرچه درمان بیمار سریع‌تر آغاز شود، بهتر می‌توان حملات را کنترل کرد. انواع مختلف داروهای مورد استفاده شامل موارد زیر هستند:

• داروهایی برای کاهش درد: به ویژه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن. اگر این نوع داروها در اوایل حمله مصرف شوند، می‌توانند مدت زمان و شدت حمله را کاهش دهند. پاراستامول، همراه با سایر داروها نیز می‌توانند در کاهش درد کمک کنند. باید از مصرف آسپرین خودداری شود زیرا می‌تواند میزان اسید اوریک دفع شده توسط بدن را کاهش دهد.
• کلشی سین: این دارو به جلوگیری از تولید اسید اوریک کمک می‌کند. وقتی در اوایل حمله استفاده شود، بیشترین تأثیر را دارد. با این حال، اگر بیش از حد مصرف شود، می‌تواند عوارضی مانند اسهال داشته باشد. دستورالعمل‌های مصرف باید با دقت دنبال شوند.
• کورتیکواستروئیدها: مانند پردنیزون ممکن است به صورت قرص برای کمک به کاهش درد و التهاب تجویز شود. تزریق کورتیکواستروئید به طور مستقیم به مفصل نیز ممکن است موثر باشد.
• نوشیدن مایعات اضافی (ترجیحاً آب): هنگام مصرف این داروها، این نکته بسیار توصیه می‌شود. مفصل آسیب دیده نیز باید استراحت کرده و بلند شود.

انواع مختلف داروها با توجه به سطح نقرس برای بیمار تجویز می شود.

برای درمان نقرس به چه متخصصی مراجعه کنیم؟

روماتولوژیست پزشکی است که آموزش های ویژه‌ای در زمینه درمان بیماری‌های مفاصل و بافت‌های همبند دارد. اگر دچار بیماری نقرس شده باشید، روماتولوژیست می تواند مراقبت‌های تخصصی‌تری ارائه دهد.

کلام آخر

اولین حملات نقرس معمولاً فقط روی یک مفصل تأثیر می‌گذارند و پس از چند روز فروکش می‌کنند. حملات بعدی ممکن است مفاصل بیشتری را تحت تأثیر قرار دهد. در صورت عدم درمان، حملات بعدی می‌توانند تا سه هفته ادامه داشته باشند. حملات سپس سالانه چندین بار اتفاق میفتند. با پیشرفت بیماری، نقرس در بیمارانی که قبل از 30 سالگی علائمی در خود دارند و سطح اسید اوریک سرم آن‌ها بیشتر از 9 میلی گرم در دسی لیتر است، شدید می‌شود. در صورت درمان زود هنگام، افراد مبتلا به این عارضه می‌توانند زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشند.

سوالات متداول بیماری نقرس:

• علائم بیماری نقرس چیست؟

داشتن درد پا یکی از شایع ترین علامت های نقرس است که در انگشت شست شروع می شود که عواملی مانند : زانو یا مچ پا ، رسوبات سخت یا توده های پوستی و سایر موارد دیگر اشاره کرد.

• آیا بیماری نقرس کشنده است؟

فردی که به بیماری نقرس مبتلا می شود مفاصل اش به مرور زمان باعث تخریب دائمی می شود که همراه درد بسیارمی باشد که عوارض جانبی آن در اعضای دیگر بدن ممکن است که طول عمر فرد کاهش پیدا کند و دچار مرگ زودرس شود.

• برای درمان این بیماری به چه پزشکی مراجعه کنم؟

به پزشک فوق تخصص روماتولوژی جهت بررسی علایم خود مراجعه نماید.

• علل بروز بیماری نقرس چیست؟

بیماری نقرس یک نوع آرتروز شایع است که باعث درد شدید ، تورم و خشکی مفصل می شود که علت آن بالا بودن میزان اسید اوریک درخون یا هایپراوریسمی ایجاد می شود .

• داروهای متداول برای درمان این بیماری کدامند؟

زمانی که حملات حاد برای بیماران نقرس به وجود بیاید پزشک معالج ازدسته داروهای مانند ضد التهاب های غیر استروئیدی ، کولشیسین و کروتیکواستتروئیدها برای کاهش درد و التهاب تجویز می کند.

• چه آزمایشهایی برای تشخیص این بیماری لازم است ؟

با دادن آزمایش مایع مفصل ، آزمایش خون ، اشعه ایکس و همچنین سونوگرافی به پزشک شما کمک می کند که شما دچار بیماری نقرس هستید یا خیر.

• آیا ورزش در درمان این بیماری موثر است؟

ورزش تنها راه موجود برای کاهش درد های مفصلی شما بیماران می باشد که با انجام فعالیت های وزرشی روزانه تاثیر به سزایی در کاهش تحمل درد شما دارد.

• آیا این بیماری واگیردار است؟

سابقه خانوادگی خود را بررسی کنید و اگر متوجه شدید که والدین شما متبلا به نقرس هستند نگران نباشید زیرا این بیماری مسری نیست .

• آیا این بیماری ارثی است؟

می توان گفت که این بیماری ارثی است و اثرات ژنتیکی تاثیرات خود را در بیماری نقرس بیشتر از مصرف غذاهای که ارتباط  ابتلا به این بیماری دارند خواهد داشت .

• آیا درمان گیاهی برای بیماری نقرس وجود دارد؟

در طب سنتی برای درمان این بیماری شما می توانید از گیاهان دارویی استفاده نمایید که روش های مختلفی دارد و توسط پزشک متخصص طب سنتی باید تجویز گردد.

• تاثیر این بیماری بر زنان باردار چگونه است ؟

بیماری نقرس برای زنان باردار شایع نیست اما ممکن است اتفاق بیوفتد و علایم آن همراه با ورم و درد مفاصل انگشت شست باشد و استفاده از داروهای نقرس دردوران بارداری می تواند خطرناک باشد.

دکتر الویس مرادخان – روماتولوژیست