بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

بیماری التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ (IBD) به چندین بیماری طولانی مدتی اشاره دارد که شامل التهاب دستگاه گوارش یا روده است. طبق مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ، تاکنون 3 میلیون نفر به IBD  مبتلا شده‌اند.

اکثر افراد مبتلا به این بیماری، تشخیص خود را قبل از رسیدن به 30 سالگی دریافت می‌کنند. این مقاله انواع مختلف بیماری التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ و چگونگی مقایسه این بیماری با سندرم روده تحریک پذیر (IBS) را بررسی می‌کند. همچنین علائم، علل و گزینه‌های درمان را نیز پوشش می‌دهد. برای شناخت بیشتر این عارضه با وبلاگ دکتر الویس مرادخان همراه باشید.

انواع بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

دو نوع اصلی بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگف کولیت اولسراتیو و بیماری کرون است. بخش‌های زیر این موارد را با جزئیات بیشتری مورد بحث قرار می‌دهند:

کولیت زخمی

این وضعیت باعث التهاب در روده کوچک یا روده بزرگ می‌شود. چندین دسته مختلف کولیت اولسراتیو وجود دارند که به محل و شدت آن‌ها بستگی دارد، این‌ها عبارتند از:

• پروکتیت اولسراتیو: این نوع وقتی رخ می‌دهد که التهاب درون رکتوم باقی بماند که معمولاً خفیف ترین نوع کولیت اولسراتیو است.
• کولیت جهانی یا پانکولیت: این نوع زمانی اتفاق می‌افتد که التهاب در کل روده بزرگ گسترش یابد.
• پروکتوسیگموئیدیت: این نوع از بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که رکتوم و انتهای تحتانی روده بزرگ دچار التهاب شوند.
• کولیت اولسراتیو دیستال: این نوع وقتی اتفاق می‌افتد که التهاب از راست روده و از روده بزرگ بالا رود.
• کولیت اولسراتیو حاد: این نوعی نادر است که باعث التهاب در کل روده بزرگ می‌شود و منجر به علائم و درد شدیدی خواهد شد.

بیماری کرون

بیماری کرون می‌تواند بر روی هر قسمت از دستگاه گوارش بین دهان و مقعد تأثیر بگذارد. با این حال، معمولاً در قسمت انتهایی روده کوچک و روده بزرگ ایجاد می‌شود. این نوع از بیماری های التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ با گذشت زمان شیوع بیشتری پیدا کرده است. در واقع، طبق گفته انستیتوی ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK) ، حدود 500000 نفر اکنون به آن مبتلا هستند.

آن‌ها همچنین بیان می‌کنند که بیماری کرون به احتمال زیاد در سنین 20 تا 29 سالگی در فرد ایجاد می‌شود. اگر یک پزشک نتواند بین دو نوع اصلی IBD تمایز قائل شود، وضعیت فرد را به عنوان کولیت نامشخص طبقه بندی می‌کند. برخی از انواع دیگر بیماری التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ شامل کولیت لنفوسیتی و کولیت کلاژن است.

تفاوت سندروم روده تحریک پذیر و التهاب روده

شباهت‌هایی بین سندروم روده تحریک پذیر و التهاب روده وجود دارد. به عنوان مثال، هر دو می‌توانند منجر به تغییر عادت روده و درد در شکم شوند. علائم هر دو برای مدت کوتاهی شعله ور می‌شوند، سپس بهبود می‌یابند. هیچ یک از این‌ها درمانی ندارند که بتواند به طور کامل شرایط را برطرف کند. به همین دلایل، افراد اغلب سندروم روده تحریک پذیر و التهاب روده اشتباه می‌گیرند.

با این حال، این دو عارضه بر جسب شرایط زیر متفاوت هستند:

• التهاب روده یک بیماری شدیدتری است که ممکن است منجر به عوارض مختلفی شود، از جمله سوء تغذیه و آسیب به روده.
• التهاب روده به دلیل سیستم ایمنی بیش از حد فعالی رخ می‌دهد که منجر به التهاب در سراسر روده و دستگاه گوارش می‌شود. سندروم روده تحریک پذیر معمولاً به دلیل مشکلات گوارشی یا حساسیت زیاد روده ایجاد می‌شود.
• درمان التهاب روده شامل داروهایی است که التهاب را کاهش می‌دهد. مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر با ایجاد تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی می‌توانند علائم خود را کاهش دهند.

علل بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد التهاب روده نقش داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است به این دلیل رخ دهد که سیستم ایمنی بدن پاسخی نامنظم به باکتری‌ها، ویروس‌ها یا ذرات غذا دارد. این می‌تواند یک واکنش التهابی در روده ایجاد کند.

اگرچه در حال حاضر هیچ دلیل تأیید شده‌ای برای بیماری های التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ وجود ندارد اما چندین فاکتور بالقوه وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به هر یک از بیماری‌های التهاب روده را در فرد افزایش دهند.

عوامل خطر برای کولیت اولسراتیو

• سن: اکثر افراد در حدود 15 تا30 سالگی یا پس از 60 سالگی تشخیص داده می‌شوند.
• قومیت: به نظر می‌رسد افراد از نژاد یهودی نسبت به سایر اقوام در معرض خطر ابتلا به کولیت اولسراتیو هستند.
• ژنتیک: افراد مبتلا به خویشاوندی نزدیک که به کولیت اولسراتیو مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.

عوامل خطر برای بیماری کرون

متخصصان بهداشت کاملاً نمی‌فهمند که چه چیزی باعث بیماری کرون می‌شود. با این حال، آن‌ها عوامل مختلفی را شناسایی کرده‌اند که ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهد، از جمله:

• ژنتیک: افرادی که والدین یا خواهر و برادری مبتلا به بیماری کرون دارند، بیشتر احتمال دارد که خود به آن مبتلا شوند.
• داروها: استفاده از داروهای خاصی از جمله داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) ، جلوگیری از بارداری و آنتی بیوتیک‌ها، ممکن است خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش دهد.
• سیگار کشیدن: این عادت می‌تواند خطر بیماری کرون را دو برابر افزایش دهد.
• رژیم غذایی: رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای چربی نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش دهد.

علائم و نشانه‌های بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

علائم بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ ممکن هستند بسته به نوع، محل، شدت آن متفاوت باشند. افراد ممکن است دوره‌هایی از علائم که بدتر می‌شوند (شراره‌ها) و دوره‌هایی با علائم کم یا بدون علائم (بهبودی) را تجربه کنند. شراره‌ها ممکن است از نظر مقدار، شدت و مدت زمان متفاوت باشند.

علائم زیر در هر دو نوع اصلی بیماری‌های التهابی روده مشترک هستند:

• خون در مدفوع
• اسهال مداوم
• خستگی
• کاهش وزن
• منبع معتبر دفتر بهداشت زنان (OWH) نشان می‌دهد که بیماری‌های التهابی روده همچنین ممکن هستند منجر به علائمی خارج از دستگاه گوارش شوند، از جمله:
• تب
• درد مفصل
• بیماری‌های پوستی

منابع همچنین نشان می‌دهند که بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ می‌توانند اثرات قاعدگی را شدیدتر کنند و علائم بیماری های التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ نیز ممکن هستند در دوران قاعدگی بدتر شوند. این بیماری همچنین خطر کم خونی و فقر آهن را در زنان افزایش می‌دهد.

عوارض بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

متخصصان بهداشت تعدادی از عوارض را با که بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ مرتبط دانسته‌اند. برخی از آن‌ها می‌توانند زندگی را تهدید کنند. برخی از عوارض احتمالی بیماری کرون عبارتند از:

• انسداد روده
• سرطان روده بزرگ
• فیستول که تونل‌های غیر طبیعی در روده است.
• پارگی‌های کوچک در مقعد یا شکاف‌های مقعدی
• زخم در دهان، روده، مقعد یا پرینه که ناحیه بین دستگاه تناسلی و مقعد است.
• سوء تغذیه

آن‌ها همچنین نشان می‌دهند که کولیت اولسراتیو می‌تواند عوارض زیر را ایجاد کند:

• خونریزی مقعدی که ممکن است منجر به کم خونی و فقر آهن شود.
• کمبود آب بدن
• جذب ضعیف مواد مغذی
• کاهش تراکم استخوان که احتمالاً منجر به پوکی استخوان می‌شود.

منبع معتبر همچنین IBD را با ایجاد سنگ کلیه مرتبط دانست.

پیشگیری بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

علت دقیق بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ هنوز مشخص نیست. به همین دلیل، دشوار است که بدانید چگونه می‌توان به بهترین وجه از آن جلوگیری کرد. عوامل ژنتیکی مرتبط با IBD از عهده فرد خارج هستند. با این حال، فرد می‌تواند با داشتن یک رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و ورزش منظم این خطر را در خود کاهش دهد.

تشخیص بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

برای تشخیص بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ، یک متخصص بهداشت قبل از درخواست یک یا چند آزمایش تشخیصی، یک سابقه پزشکی کاملی را ثبت می‌کند. برخی از آزمایشاتی که ممکن هستند استفاده شوند شامل موارد زیر می‌باشند:

• نمونه مدفوع
• آزمایش خون، برای بررسی کم خونی یا عفونت
• در صورت مشکوک شدن به عارضه ای جدی، اشعه ایکس
• CT یا اسکن ام آر آی، برای تشخیص فیستول در روده کوچک یا منطقه مقعد
• همچنین یک متخصص بهداشت ممکن است اقدامات آندوسکوپی را درخواست کند. در طول این، آن‌ها یک کاوشگر را با دوربین متصل شده از طریق مقعد وارد بدن فرد بیمار می‌کنند.

این روش‌ها کمک می‌کنند تا آسیب روده ای آشکار شود و به متخصص بهداشت اجازه می‌دهد تا نمونه کوچکی از بافت را برای معاینه بردارد.

برخی از انواع روش‌های آندوسکوپیکی که یک پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ استفاده کند، عبارتند از:

• کولونوسکوپی: از این روش برای بررسی کل روده بزرگ استفاده می‌شود.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر: این معاینه به پزشکان کمک می‌کند تا قسمت انتهایی روده بزرگ را بررسی کنند.
• آندوسکوپی فوقانی: این روش به پزشکان این امکان را می‌دهد تا مری، معده و قسمت اول روده کوچک را بررسی کنند.
• آندوسکوپی کپسول: در این روش فرد باید کپسولی که حاوی دوربین است را ببلعد و در نتیجه به یک متخصص بهداشت اجازه می‌دهد تا روده کوچک را بررسی کند.

درمان بیماری های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ

در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ وجود ندارد. هدف از درمان، کاهش علائم، دستیابی و حفظ بهبودی و جلوگیری از عوارض خواهد بود. متداول‌ترین روش‌های درمانی IBD، داروها و جراحی هستند که در بخش‌های زیر با جزئیات بیشتری به آن‌ها پرداخته می‌شود.

دارو

پزشکان ممکن است داروهای خاصی را برای درمان بیماری های التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ تجویز کنند، این داروها با داروهای خفیف‌تری شروع می‌شوند و بعداً به درمان‌های تهاجمی تری می‌پردازند.

این داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضد التهاب
• کورتیکواستروئیدها
• سرکوبگرهای ایمنی
• درمان‌های بیولوژیک

برخی از داروهای دیگر که می‌توانند علائم بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ را کاهش دهند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌ها
• داروهای ضد اسهال
• ملین‌ها
• مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی برای موارد کمبود تغذیه

عمل جراحی

در برخی موارد، ممکن است برای درمان بیماری‌های التهابی مزمن روده کوچک و بزرگ یا عوارض آن، جراحی لازم باشد. به عنوان مثال، یک پزشک ممکن است جراحی برای گشاد شدن روده باریک یا برداشتن فیستول را توصیه کند.

افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن روده بزرگ و راست روده داشته باشند. مبتلایان به بیماری کرون ممکن است به روشی برای برداشتن قسمت‌های خاصی از روده نیاز داشته باشند.

تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی

برخی از عوامل رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانند علائم این بیماری را بدتر کنند. با این حال، ایجاد تغییرات مثبت در این عادت‌ها می‌تواند به فرد کمک کند تا علائم خود را کنترل کند، شدت بیماری را کاهش دهد.

کلام آخر

اگرچه در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری های التهابی روده مزمن روده کوچک و بزرگ وجود ندارد اما ممکن است با مداخلات پزشکی و تغییر سبک زندگی بتوان شرایط را کنترل کرد. در هر سال مشخص، 48 درصد از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو در حال بهبودی هستند و 30 درصد علائم خفیفی دارند. هرچه فرد در شرایط بهبودی باقی بماند، کمتر احتمال دارد که در طی سال‌های بعد دچار شعله ور شدن این بیماری شود.

دکتر الویس مرادخان

متخصص داخلی و فوق تخصص روماتولوژی