تشخیص و آزمایش آرتریت روماتوئید چگونه است؟
اگرچه علت آرتریت روماتوئید ناشناخته است اما محققان بر این باورند که این وضعیت ممکن است زمانی ایجاد شود که فردی که خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید دارد، در معرض عواملی در محیط قرار گیرد که باعث ایجاد التهاب می‌شود.
افزایش سن، جنسیت زن و ژنتیک، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را در افراد افزایش می‌دهند، درحالی‌که محرک‌های محیطی مانند عفونت‌های باکتریایی خاص، سیگار کشیدن و استرس می‌توانند منجر به التهاب و آرتریت روماتوئید شوند.
تشخیص دقیق آرتریت روماتوئید با انجام تست و ارزیابی متخصص روماتولوژی انجام می‌شود. برای اینکه بدانید تشخیص این بیماری چگونه است و چه آزمایش‌هایی برای آرتریت روماتوئید تجویز می‌شوند، با مقاله دیگری از وبلاگ دکتر الویس مرادخان همراه باشید.
آرتریت روماتوئید چیست؟
آرتریت روماتوئید (RA) یک نوع مزمن آرتریت است که باعث سفتی، درد و از دست دادن تحرک در مفاصل می‌شود. برخلاف انواع رایج‌تر آرتریت ناشی از ساییدگی مفاصل در طول زمان، آرتریت روماتوئید نوعی اختلال خود ایمنی است. در آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی به بافت مفصلی سالم حمله می‌کند و باعث التهاب و تخریب مفاصل می‌شود. با گذشت زمان، غضروف، استخوان و رباط‌ها ممکن است فرسوده شده و باعث خم شدن، پیچ‌خوردگی یا زخم شدن مفصل شوند.
آرتریت روماتوئید معمولاً به روشی متقارن رخ می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، اگر یک مچ دست تحت تأثیر قرار گرفته باشد، مچ دیگر نیز احتمالاً تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگرچه آرتریت روماتوئید اغلب مچ دست و انگشتان را درگیر می‌کند اما می‌تواند مفاصل دیگر از جمله آرنج، گردن، شانه‌ها، باسن، زانوها و پاها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. آرتریت روماتوئید همچنین ممکن است باعث سایر بیماری‌های رگ‌های خونی، قلب، ریه‌ها، اعصاب، چشم‌ها و پوست شود.
اهمیت تشخیص و آزمایش آرتریت روماتوئید
آزمایش آرتریت روماتوئید برای تشخیص این عارضه، ارزیابی شدت بیماری، نظارت بر درمان و تشخیص عوارض جانبی احتمالی داروهای درمانی استفاده می‌شود. هر یک از این موارد در زیر به تفصیل بیان شده است:
- تشخیص: آزمایش‌های تشخیصی به تعیین علت علائم بیمار کمک می‌کنند. اگر پزشک نگران است که علائم بیمار مربوط به آرتریت روماتوئید باشد، آزمایش می‌تواند به تشخیص این بیماری و رد سایر بیماری‌ها کمک کند.
- ارزیابی شدت: نتایج چندین آزمایش می‌توانند پزشکان را در مورد شدت آرتریت روماتوئید بیمار، میزان آسیب مفصلی و پیش‌آگهی یا دوره مورد انتظار بیماری مطلع کنند.
- نظارت بر درمان: نظارت بر بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید شامل مراقبت‌های پزشکی منظم از جمله ویزیت پزشک، تست‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری است. ترکیب این استراتژی‌ها می‌تواند به پزشکان در ردیابی پیشرفت شدت آرتریت روماتوئید و بررسی مؤثر بودن درمان کمک کند.
- تشخیص عوارض جانبی: همچنین ممکن است از آزمایش برای تشخیص عوارض جانبی ناشی از داروهای درمانی و همچنین سایر شرایط مانند پوکی استخوان، بیماری قلبی و دیابت که در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید شایع‌تر است.
کاندیدهای مناسب برای تشخیص و آزمایش آرتریت روماتوئید
بیمارانی که التهاب، درد یا خطر از دست دادن تحرک در مفاصل را تجربه می‌کنند، باید چگونگی آزمایش آرتریت روماتوئید را با پزشک خود در میان بگذارند؛ به‌خصوص اگر علائم در مفاصل متعدد یا در مفاصل منطبق در هر دو طرف بدن مانند هر دو مچ دست، رخ دهند. سایر علائم آرتریت روماتوئید عبارت‌اند از:
- سفتی در مفاصل در صبح
- خستگی
- تب گهگاهی
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خشکی چشم و دهان
- توده‌های سفت زیر پوست
هر چه بیمار علائم طولانی‌تری را تجربه کند، احتمال بیشتری وجود دارد که علائم ناشی از آرتریت روماتوئید باشند. تشخیص آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد زیرا بیماران ممکن است علائم کمی داشته باشند اما تشخیص زودهنگام ممکن است از بدتر شدن بیماری جلوگیری کرد.
هنگامی‌که علائم وجود دارند، این‌ها اغلب از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و علائم بیماری‌های دیگر را تقلید می‌کنند. آزمایش بخش مهمی از فرآیند تعیین این است آیا علائم ناشی از آرتریت روماتوئید وجود دارد یا فرد به بیماری دیگری مبتلا شده است! پس از تشخیص آرتریت روماتوئید، ادامه آزمایش برای بیماران مهم است. آزمایش می‌تواند به پزشکان در ارزیابی شدت آرتریت روماتوئید و همچنین نظارت بر اثربخشی درمان، ردیابی پیشرفت بیماری و تشخیص عوارض جانبی بالقوه جدی داروهای درمانی کمک کند.
ازآنجایی‌که آرتریت روماتوئید یک بیماری پیچیده است، مراجعه به یک روماتولوژیست ماهر برای تشخیص و درمان بیماری‌های مفاصل، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها مفید باشد. روماتولوژیست می‌تواند به بیماران در درک فرآیند تشخیص آرتریت روماتوئید کمک کند و همچنین پس از تشخیص بیمار، برنامه‌ای برای مراقبت‌های بعدی ارائه دهد.
انواع آزمایش‌های آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید مثبت اغلب از نظر پروتئینی به نام فاکتور روماتوئید (RF) و آنتی‌بادی‌هایی به نام آنتی‌بادی‌های پروتئین ضد سیترولینه (ضد CCP) تشخیص داده می‌شود. سایر آزمایش‌ها مانند نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) و پروتئین واکنش‌گر C می‌توانند نتایج بالایی را در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید نشان دهند. آزمایش‌های تصویربرداری همچنین ممکن است به پزشکان در تشخیص آرتریت روماتوئید کمک کنند.
تشخیص زودهنگام آرتریت روماتوئید به بیمار شانس بیشتری برای شروع درمان و جلوگیری از آسیب جدی‌تر مفصلی می‌دهد. همچنین ممکن است به بیمار اجازه دهد تا دوره‌های بهبودی طولانی‌تری داشته باشد؛ اما تشخیص زودهنگام بیماری ممکن است دشوار باشد، برخی از علائم آرتریت روماتوئید شبیه علائم بیماری‌های دیگر مانند نقرس، آرتروز یا لوپوس هستند.
آزمایش‌های ممکن است آسیب آرتریت روماتوئید را در مراحل اولیه نشان ندهند. اکثر افراد با علائم به پزشک مراقبت‌های اولیه مراجعه می‌کنند. اگر پزشک مراقبت‌های اولیه به آرتریت روماتوئید مشکوک باشد، معمولاً بیمار را به یک روماتولوژیست ارجاع می‌دهد. روماتولوژیست پزشکی است که در آرتریت روماتوئید و سایر انواع آرتریت و بیماری‌های خود ایمنی تخصص دارد. مدت زمانی که تا تشخیص آرتریت روماتوئید طول می‌کشد، بستگی به تعداد آزمایش‌هایی دارد که پزشک برای تأیید تشخیص نیاز دارد.
تشخیص آرتریت روماتوئید
برای تأیید تشخیص آرتریت روماتوئید، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد سابقه پزشکی از بیمار سؤال می‌کند. سپس پزشک تست‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری را برای تأیید یافته‌های معاینه فیزیکی تجویز می‌کند.
معاینه جسمی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک مفاصل را از نظر تورم و درد بررسی می‌کند. این علائم در آرتریت روماتوئید با حساسیت، قرمزی و گرما در مفاصل آسیب‌دیده همراه هستند و معمولاً بیش از شش هفته ادامه دارند.
آرتریت روماتوئید معمولاً به مفاصل کوچک‌تر در هر دو طرف بدن حمله می‌کند، اغلب مچ دست، دست و پا. در برخی افراد، شانه، آرنج، مچ پا، باسن و زانو را نیز درگیر خواهد کرد. افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، علائمی در مفاصل متعدد دارند. مشخصه آرتریت روماتوئید سفتی صبحگاهی است که بیش از 30 دقیقه طول می‌کشد.
ازآنجایی‌که آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است، ممکن است باعث علائم سیستمیکی مانند تب خفیف و خستگی شود. همچنین بر روی ریه‌ها، چشم‌ها، قلب، عروق خونی و پوست نیز تأثیر می‌گذارد. معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی ممکن است منجر به تشخیص آرتریت روماتوئید شوند، حتی اگر آزمایش خون منفی باشد.
آزمایش‌های خون
در طی ارزیابی اولیه، پزشک آزمایش خون را تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها آنتی‌بادی‌های خاص و نشانگرهای التهاب را جستجو می‌کنند. این آزمایش‌های می‌توانند وجود آرتریت روماتوئید و شدت بیماری را تأیید کنند.
تست فاکتور روماتوئید (RF)
آزمایش فاکتور روماتوئید، یک آزمایش آنتی‌بادی است که در افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید مثبت است. محدوده طبیعی صفر تا 20 واحد در میلی‌لیتر است. نتیجه غیرطبیعی RF برای تشخیص آرتریت روماتوئید کافی نیست زیرا مسائل دیگری مانند سایر بیماری‌های خود ایمنی، دیابت، عفونت‌های باکتریایی و واکسیناسیون می‌توانند این سطح را افزایش دهند.
تست آنتی‌بادی پروتئین ضد سیترولینه (ACPA)
یکی دیگر از تست‌های آنتی‌بادی برای آرتریت روماتوئید، تست ضد CCP است. طبق گفته بیمارستان جراحی ویژه، در صورت وجود بیماری، این آزمایش 97 درصد برای آرتریت روماتوئید اختصاصی است. سطوح نرمال ضد CCP کمتر از 20 میلی‌لیتر است. سطوح بالاتر از 20، احتمال آرتریت روماتوئید را نشان می‌دهد و هر چه نتیجه آزمایش بالاتر باشد، تشخیص قطعی‌تر است. آزمایش حدود 20 درصد از بیماران برای آنتی‌بادی‌های RF و ضد CCP منفی است.
آزمایش خون غیراختصاصی
دو آزمایش دیگری که پزشکان ممکن است برای کمک به تشخیص آرتریت روماتوئید استفاده کنند، نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی C (CRP) هستند. این آزمایش‌های مختص آرتریت روماتوئید نیستند، اما التهاب را اندازه‌گیری می‌کنند. اندازه‌گیری‌های بالا در این تست‌ها نشان می‌دهند که آرتریت روماتوئید بیمار تا چه حد فعال است.
تست‌های تصویربرداری
علاوه بر آزمایش خون، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را نیز تجویز کند. این‌ها شامل اشعه ایکس، اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRIs)، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و سونوگرافی هستند. این آزمایش‌های هرگونه آسیب به مفصل، غضروف یا سایر آسیب‌های بافتی و التهاب را به پزشک نشان می‌دهند.
این آزمایش‌های همچنین هرگونه گره استخوانی را نیز نشان خواهند داد. در مراحل اولیه بیماری، اشعه ایکس ممکن است طبیعی به نظر برسد. به گفته بنیاد آرتریت، MRI و سونوگرافی برای تشخیص آرتریت روماتوئید مفیدتر هستند زیرا فرسایش استخوان و التهاب بافت را نشان می‌دهند.
گریدهای آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری پیشرونده است. این بدان معناست که هیچ درمانی وجود ندارد و هدف از درمان، کاهش سرعت آسیب مفاصل و کمک به بیماران برای رسیدن به بهبودی است. این بیماری چهار گرید دارد که به شرح زیر هستند:
گرید یک: مرحله اولیه بیماری
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه، دچار التهاب در کپسول اطراف مفاصل می‌شوند. بافت سینوویال نیز شروع به متورم شدن خواهد کرد. افراد در صبحگاه احساس سفتی و ناراحتی در مفاصل می‌کنند. گاهی اوقات حرکت مفصل باعث بهبود سفتی می‌شود. علائم ممکن است بیایند و از بین بروند و تشخیص را دشوار کنند. در این مرحله، آزمایش‌های تصویربرداری ممکن است شواهدی از پوکی استخوان را نشان دهند.
گرید دو: مرحله متوسط بیماری
در طول گرید دو، آنتی‌بادی‌ها بیشتر در آزمایش‌ها ظاهر شده و تورم بدتر می‌شود. آسیب جزئی در استخوان وجود داشته یا ممکن است هیچ آسیبی وجود نداشته باشد! افراد ممکن است شروع به ایجاد ندول در آرنج و سایر مفاصل کنند. در این مرحله، آزمایش ام آر آی بیشتر از اشعه ایکس آسیب مفاصل را تشخیص می‌دهند. درمان آرتریت روماتوئید در گرید دوم آسان‌تر است.
گرید سه: مرحله شدید بیماری
این بیماری در مرحله سوم شدید می‌شود. آسیب غضروف و استخوان وجود دارد. تورم، درد و سفتی بافت‌ها نیز شدید شده و عضله شروع به آتروفی می‌کند. در این مرحله مفاصل ممکن است تغییر شکل داده و خم شوند. این اتفاقات باعث درد عصبی ناشی از فشار دادن اعصاب می‌شود.
گرید چهار: شدیدترین مرحله بیماری
گرید پایانی آرتریت روماتوئید شدیدترین شکل بیماری است. در این مرحله غضروف کاملاً از بین رفته است. افراد در این مرحله توانایی حرکت مفصل خود را از دست می‌دهند. خوشبختانه، درمان‌های زیادی برای کمک به جلوگیری از رسیدن بیماری به این مرحله وجود دارند که توسط روماتولوژیست تجویز می‌شود.
شرایط تشخیص اشتباه آرتریت روماتوئید با بیماری‌های دیگر
تشخیص آرتریت روماتوئید دشوار است، زیرا علائم مشترکی با چند نوع بیماری دیگر دارد. پزشکان از ترکیبی از آزمایش‌های خون و تصویربرداری برای رد این شرایط دیگر استفاده می‌کنند.
بیماری‌هایی که آرتریت روماتوئید را تقلید می‌کنند، عبارت‌اند از:
- فیبرومیالژیا، وضعیتی با درد گسترده اسکلتی عضلانی، خستگی و مشکلات خلقی است.
- بیماری لایم، یک عفونت باکتریایی که در اثر نیش کنه آلوده ایجاد می‌شود.
- سندرم میلودیسپلاستیک، وضعیتی که از سلول‌های خونی ضعیفی ایجاد می‌شود.
- سندرم‌های پارانئوپلاستیک، بیماری که توسط یک پاسخ اختلال سیستم ایمنی به سرطان ایجاد می‌شود.
- پلی کندریت عودکننده، یک بیماری نادر که باعث التهاب در غضروف و بافت‌های بدن می‌شود.
- پلیمیالژیا روماتیکا، یک اختلال التهابی که باعث سفتی و درد عضلانی، معمولاً در شانه‌ها می‌شود.
- سارکوئیدوز، بیماری التهابی که اندام‌های متعددی را درگیر می‌کند.
- سندرم شوگرن، یک اختلال خود ایمنی که مجاری اشکی و غدد بزاقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- لوپوس، یک اختلال ایمنی است که در آن بدن به بافت‌ها و اندام‌های سالم حمله می‌کند.
کلام آخر
اینکه بیمار چگونه و چه زمانی نتایج آزمایش را دریافت می‌کند، به نوع آزمایش سفارش داده شده و محل تجزیه‌وتحلیل نمونه‌های آزمایشی بستگی دارد. بیمارانی که سؤالاتی در مورد آزمایش آرتریت روماتوئید دارند، از جمله اینکه چه زمانی باید منتظر نتایج آزمایش باشند، باید برای اطلاعات بیشتر با پزشک خود در تماس باشند. پس از انجام آزمایش، پزشک نتایج آزمایش‌ها را بررسی می‌کند و ممکن است یک جلسه ویزیت را به بیمار توصیه کند. روماتولوژیست نسبت به شرایط بیمار و گرید آرتریت روماتوئید، برنامه درمانی را آغاز می‌کند.
