تفاوت فیبرومیالژیا و ام‌اس چیست؟
فیبرومیالژیا که اغلب فیبرو نامیده می‌شود و ام اس (MS) علیرغم داشتن برخی ویژگی‌های مشترک، دو بیماری بسیار متمایز با علل و درمان‌های بسیار متفاوتی هستند. علیرغم برخی شباهت‌ها، در اکثر موارد هیچ علامت مشابهی از ام اس با فیبرومیالژیا وجود ندارد. این امر به‌ویژه هنگامی‌که به روماتولوژیست مراجعه می‌کنید تا تشخیص دقیق بیماری انجام شود، صادق است. به‌هرروی، در این بررسی ما در مورد تفاوت فیبرومیالژیا و ام اس به تفصیل صحبت می‌کنیم.
فیبرومیالژیا چیست؟
درحالی‌که پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث فیبرومیالژیا می‌شود، این بیماری اختلالی است که در آن افراد اغلب درد مزمن گسترده و حساسیت به لمس، علاوه بر بسیاری از علائم دیگر را تجربه می‌کنند. فیبرومیالژیا به‌خوبی درک نشده است اما بسیاری تصور می‌کنند که این بیماری یک اختلال در درک درد است که این مهم شاید به دلیل ناهنجاری در بخش‌هایی از مغز باشد. برخلاف ام اس، فیبرومیالژیا یک بیماری خود ایمنی نیست که سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های شما حمله کند. فیبرومیالژیا با التهاب مرتبط نیست و همچنین یک اختلال مفصلی یا عضلانی ناشی از آسیب فیزیکی نیست.
افرادی که در معرض خطر بالای فیبرومیالژیا هستند شامل زنان، میان‌سالان و کسانی که بیماری‌های خاصی ازجمله انواع مختلف آرتریت یا سابقه خانوادگی فیبرو دارند، می‌باشند. درحالی‌که فیبرو می‌تواند کیفیت زندگی را مختل کند، به بافت‌ها و اندام‌های آسیبی نمی‌رساند یا باعث مشکلات پزشکی مانند بیماری قلبی و سرطان نمی‌شود و تهدیدکننده زندگی نیست.
علائم فیبرومیالژیا
- درد: اگرچه فرد مبتلا به فیبرو ممکن است طیف وسیعی از علائم را تجربه کند اما علامت مشخصه این بیماری درد مداوم در بافت‌های نرم و عضلات در سراسر بدن است. درد فیبرومیالژیا منتشرشده در بدن، نقاط حساس نامیده می‌شوند یا نواحی حساسی که با فشار دادن قسمت‌های خاصی از گردن، تنه و اندام‌ها باعث درد می‌شوند. دردی که اغلب به‌عنوان یک درد عمیق توصیف می‌شود، ممکن است برای دوره‌های طولانی باقی بماند یا ناپدید شود.
- خستگی: بیش از 9 نفر از هر 10 بیمار فیبرومیالژیا، دچار خستگی بی‌وقفه می‌شوند. مشکلات خوابی که اغلب همراه با فیبرو هستند، ازجمله خواب سبک و بیداری‌های مکرر، می‌توانند به خستگی کمک کنند اما درمان خستگی در فیبرومیالژیا فقط به خوابیدن بیشتر نیست.
- مسائل شناختی: افراد مبتلا به فیبرو ممکن است مشکلاتی با توجه، حافظه و تمرکز داشته باشند که اغلب به‌عنوان «مه فیبرو» شناخته می‌شود.
- علائم دیگر: بیماران فیبرومیالژیا اغلب سردرد، علائم روده تحریک‌پذیر و افسردگی دارند. اگرچه این مشکلات ممکن است درام اس رخ دهد اما در ین بیماری کمتر دیده می‌شوند.
مولتیپل اسکلروزیس چیست؟
برخلاف فیبرو، ام اس یک بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می‌شود که در آن سیستم ایمنی به بخشی از سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند. به‌طور خاص، ام اس روی غلاف محافظ (میلین) که رشته‌های عصبی را در سراسر بدن شما می‌پوشاند، تأثیر می‌گذارد که این بسته به اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار می‌گیرند، می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم را ایجاد کند.
با گذشت زمان، ام اس می‌تواند برای همیشه به مغز و نخاع شما آسیب برساند. پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث ام اس می‌شود اما معتقدند که این بیماری به دلیل ترکیبی از ژن‌ها و عوامل محیطی است. زنان، قفقازی‌ها، افراد بین 20 تا 50 سال و کسانی که دورتر از خط استوا زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستند.
چهار نوع اصلی‌ام اس وجود دارند و علائم و پیشرفت بیماری بستگی به نوع آن خواهند داشت. درحالی‌که بسیاری از افراد مبتلا به ام اس به مشکلات نسبتاً خفیفی مبتلا می‌شوند (مخصوصاً با درمان‌های جدیدتری که می‌توانند به جلوگیری از عود ام اس و پیشرفت بیماری کمک کنند)، افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند تحرک و گفتار را از دست بدهند و عوارض دیگری را تجربه کنند.
علائم شایع ام اس
بسته به اینکه کدام قسمت از سیستم عصبی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، علائم ام اس در بین بیماران متفاوت هستند. شایع‌ترین نوع ام اس، به نامام اس عودکننده که اولین بار در 85 درصد بیماران تشخیص داده می‌شود، با حملات یا شعله‌ور شدن علائم جدید و به دنبال آن دوره‌های بهبودی مشخص خواهد شد. ازجمله علائم شایع ام اس عبارت‌اند از:
- مشکلات عضلانی: بی‌حسی، گزگز و اسپاسم عضلانی در اندام‌ها اغلب با ام اس رخ می‌دهند. اغلب فردی که مبتلا به ام اس است، وقتی گردن خود را به روش خاصی حرکت می‌دهد، احساس تکانه الکتریکی می‌کند. این علامت «Lhermitte» نامیده می‌شود.
- مشکلات حرکتی: سرگیجه و ضعف می‌توانند به مشکلات عدم تعادل و هماهنگی کمک کنند. افراد مبتلا به ام اس اغلب از احساس سستی بدن شکایت می‌کنند یا بیش‌ازحد معمول به زمین می‌خورند.
- مشکلات بینایی: هنگامی که‌ام اس روی عصب بینایی چشم شما تأثیر می‌گذارد، می‌تواند باعث مشکلات چشمی مانند تاری دید، دوبینی و کاهش بینایی شود. همچنین، ممکن است شامل درد چشم و حرکت غیرمنتظره چشم شود.
- مشکلات مثانه یا روده: افراد مبتلا به ام اس، ممکن است از دست دادن کنترل یا سایر عوارض عملکردی را تجربه کنند.
علائم مشترک ام اس و فیبرومیالژیا
اگرچه این دو بیماری شباهت‌های کمی دارند، ام اس و فیبرومیالژیا علائم مشابهی خواهند داشت که به شرح زیر هستند:
درد
افراد مبتلا به ام اس، ممکن است درد چشم یا درد در جای دیگری از بدن را تجربه کنند. درد می‌تواند حاد یا خفیف باشد و ممکن است به مسائل عصبی یا مشکلات اسکلتی عضلانی مرتبط شود. گاهی اوقات، برخی از بیماران ام اس دچار درد نمی‌شوند. برای بیماران فیبرو، درد جنبه تعیین‌کننده بیماری است. بدون حضور درد شما نمی‌توانید تشخیص فیبرومیالژیا را دریافت کنید.
خستگی
خستگی مداوم هم درام اس و هم در فیبرو شایع است. اکثریت قریب به‌اتفاق افراد مبتلا به هر یک از این عارضه‌ها، اغلب از نظر فیزیکی احساس خستگی می‌کنند و ممکن است متوجه شوند که زندگی‌شان در خانه، مدرسه و محل کار مختل می‌شود.
مسائل شناختی
مه فیبرو در فیبرومیالژیا رایج است. حدود نیمی از بیماران ام اس علائمی شبیه مه مغزی را نیز گزارش می‌کنند. هنگام بررسی علائم خود، مهم است که به خاطر داشته باشید که افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، ممکن است طیف گسترده‌ای از مسائل دیگر که در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا مشترک نیستند مانند مشکلات حرکتی و مشکلات گفتاری را تجربه کنند. علاوه بر این، بسیاری از علائم غیرمعمول ممکن است ناشی از یک بیماری غیر مرتبط با هر یک از این بیماری‌ها باشد. در نتیجه، گرفتن یک تشخیص دقیق بسیار مهم است.
تشخیص فیبرومیالژیا در مقابل ام اس
اگر مشکوک به فیبرومیالژیا یا ام اس هستید، با پزشک داخلی یا عمومی شروع کنید. هر دو این بیماری‌ها می‌توانند علائم و سابقه پزشکی شما را ارزیابی کرده و شما را برای آزمایش بیشتر به متخصص مناسبی ارجاع دهند. تشخیص فیبرومیالژیا و مولتیپل اسکلروزیس ممکن است دشوار باشد. هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که تأیید کند شما هر دو بیماری را دارید و پزشکان باید سایر شرایطی که می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند را رد کنند.
تشخیص فیبرومیالژیا
هنگام تشخیص فیبرومیالژیا در مقابل ام اس، روماتولوژیست باید احتمال ابتلا به سایر بیماری‌هایی که شامل آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسپوندیلوآرتریت، اختلالات تیروئید و سایر می‌شود را از بین ببرند. برای انجام این کار، متخصص روماتولوژی معمولاً از ترکیبی از تاریخچه بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های آزمایشگاهی برای محدود کردن زمینه استفاده می‌کنند. پزشک می‌توانند به دنبال سه معیار تشخیصی زیر باشند:
- بیش از سه ماه درد گسترده اسکلتی عضلانی
- علائمی مانند خستگی، کم‌خوابی و مشکلات شناختی
- جایی در بدن که در هفت روز گذشته احساس درد کرده‌اید.
تشخیص مولتیپل اسکلروزیس
تشخیص ام اس با تشخیص فیبرومیالژیا متفاوت است زیرا پزشکان می‌توانند علاوه بر علائم، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، به آزمایش‌های خاصی نیز تکیه کنند. برای مثال تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از مغز شما عکس می‌گیرد و به تشخیص اعصاب آسیب‌دیده کمک می‌کند.
آزمایش‌های دیگر ممکن است شامل ضربه زدن به ستون فقرات، توموگرافی انسجام نوری که چشم‌های شما را برای علائم ام اس اسکن می‌کند و آزمایش‌های پاسخ برانگیخته‌ای که به نحوه واکنش اعصاب شما به تحریکات خاص می‌پردازد، باشند. طبق گفته انجمن ملی‌ام اس، تشخیص رسمی‌ام اس به موارد زیر نیاز دارد:
- کشف آسیب در دو یا چند قسمت مجزا از سیستم عصبی مرکزی
- اثبات این آسیب در زمان‌های مختلف اتفاق افتاده است
- رد تشخیص‌های دیگر
درمان فیبرومیالژیا در مقابل ام اس
درحالی‌که هیچ‌یک از این بیماری‌ها درمانی ندارند، می‌توان از دارو برای تسکین علائم فیبرومیالژیا یا ام اس استفاده کرد. در مورد ام اس، داروها نیز می‌توانند سیر بیماری را تا حد زیادی تغییر دهند. به همین دلیل است که اگرچه مصرف دارو طبق تجویز اغلب برای درمان هر بیماری مزمن، امری کلیدی است اما پیروی از دارو به‌ویژه برای بیماران ام اس بسیار مهم است.
درمان بیماری فیبرومیالژیا
برخی از داروهایی که معمولاً برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند، به نام داروهای ضدافسردگی، ممکن است درد و خستگی را کاهش دهند. این داروها عبارت‌اند از دولوکستین (Cymbalta) و میلناسیپران (Savella). داروهای ضد تشنجی که اغلب برای افراد مبتلا به صرع تجویز می‌شوند، می‌توانند به مدیریت درد در فیبرومیالژیا نیز کمک کنند. در این میان، FDA به‌طور خاص پرگابالین (Lyrica) را برای درمان فیبرو تأیید کرده است.
درمان بیماری‌ام اس
در سال‌های اخیر نوآوری‌های زیادی برای تولید انواع مختلفی از داروها صورت گرفته‌اند که می‌توانند به محدود کردن آسیب به سیستم عصبی، کاهش عود و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند. این‌ها شامل داروهای خوراکی و همچنین داروهایی هستند که تزریق می‌شوند. هر دارویی به‌طور متفاوتی عمل می‌کند، اما معمولاً بر فعالیت سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد تا از حمله آن به سیستم عصبی جلوگیری کند.
افراد مبتلا به ام اس، ممکن است به داروهای اضافی برای درمان شعله‌ور شدن بیماری نیاز داشته باشند مانند کورتیکواستروئیدها و همچنین داروهایی برای هدف قرار دادن علائم خاص ام اس مانند داروهایی برای مشکلات مثانه، اختلال عملکرد جنسی و سفتی و اسپاسم عضلانی تجویز می‌شوند. بیماران مبتلا به ام اس و فیبرو نیز می‌توانند از شیوه‌های زندگی سالم بهره‌مند شوند که شامل موارد زیر هستند:
- ورزش: فعالیت بدنی منظم می‌تواند به مدیریت علائم فیبرو یا ام اس خفیف کمک کند و ممکن است خلق‌وخو، تناسب‌اندام و عملکرد را بهبود ببخشد. شنا، پیاده‌روی، تای چی و یوگا گزینه‌های هوشمندانه‌ای هستند. در مورد یک رژیم ورزشی جدید با فیزیوتراپیست مشورت کنید تا بتوان آن را با نیازهای فردی تطبیق داد.
- رژیم غذایی: اگرچه رژیم غذایی خاصی برای ام اس یا فیبرو توصیه نمی‌شود، اما یک برنامه غذایی سالم ممکن است سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کند، به مدیریت شرایط موجود کمک کند و سلامت کلی را ارتقاء دهد.
- خواب: استراحت کافی برای هر دو شرایط حیاتی است. توصیه می‌شود که بزرگ‌سالان بین 18 تا 64 سال، 7 تا 9 ساعت در شب را هدف قرار دهند.
- اقدامات تکمیلی: برخی از بیماران گزارش می‌دهند که فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن، طب سوزنی، تنفس عمیق و ماساژ، به بیماران کمک می‌کند تا آرام شوند و علائم را در خود کاهش دهند.
حفظ یک برنامه روزانه ثابت، اغلب برای فیبرو و ام اس و همچنین تکیه بر خانواده، دوستان و متخصصان برای حمایت عاطفی، پیشنهاد می‌شود. اگر افسردگی یا اضطراب وجود دارد، ارجاع به روان‌پزشک یا مشاور اغلب مفید است.
درحالی‌که‌ام اس و فیبرو ممکن است علائم مشترکی داشته باشند اما در نهایت بیماری‌های متمایزی با علل و درمان‌های بسیار متفاوت هستند. مراجعه به یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، می‌تواند به شما کمک کند تا به‌سرعت علائم خود را به پایان برسانید و درمان‌های صحیح را شروع کنید. هرچه سریع‌تر درمان را آغاز کنید، سریع‌تر می‌توانید احساس بهتری داشته باشید.
خلاصه تفاوت فیبرومیالژیا با ام اس
تعریف:
- فیبرومیالژیا: یک بیماری روماتیسمی مزمن است که باعث ایجاد درد در قسمت‌های خاصی از بدن می‌شود.
- ام اس: مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری مزمن دژنراتیو سیستم عصبی مرکزی است.
وقوع:
- فیبرومیالژیا: ف معمولاً در سن 25 تا 60 سالگی رخ می‌دهد.
- ام اس: معمولاً در سنین 20 تا 40 سالگی رخ می‌دهد.
علائم:
- فیبرومیالژیا: علائم اصلی فیبرومیالژیا افزایش درد یا حساسیت در نقاط خاصی از بدن، احساس خستگی غیرمنطقی و غیرقابل‌کنترل، افسردگی، اضطراب و سایر موارد است.
- ام اس: علائم مولتیپل اسکلروزیس، شامل اختلالات حسی، علائم گلرمیت، اختلالات بینایی، اختلالات حرکتی، پارگی، تغییر در تون و هماهنگی عضلات، درد حاد یا مزمن، خستگی و سایر موارد است.
پاتوژنز:
- فیبرومیالژیا: پاتوژنز فیبرومیالژیا، به تجمع بیش‌ازحد انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز مربوط می‌شود. این منجر به افزایش حس درد خواهد شد.
- ام اس: در مولتیپل اسکلروزیس در یک پاسخ سیستم ایمنی معیوب، بافت متعلق به بدن به‌عنوان یک بافت خارجی شناخته می‌شود و به همین دلیل موردحمله قرار می‌گیرد. یک واکنش التهابی که منجر به آسیب میلین می‌شود، ایجاد خواهد شد.
عوامل خطر:
- فیبرومیالژیا: عوامل خطر مرتبط با باز کردن قفل فیبرومیالژیا شامل یک موقعیت استرس‌زا، ضربه فیزیکی، مداخله جراحی، استعداد ژنتیکی هستند.
- ام اس: ترکیبی از عوامل متعدد باعث ایجاد مولتیپل اسکلروزیس مانند عوامل محیطی، عوامل ارثی، بیماری خود ایمنی می‌شود.
تشخیص:
- فیبرومیالژیا: تشخیص فیبرومیالژیا بر اساس شرح حال و معاینه بیمار است. برای رد احتمال ابتلا به بیماری دیگر باید آزمایشات کامل خون، قند خون، هورمون‌های تیروئید و سایر موارد انجام شوند.
- ام اس: هیچ آزمایشی به‌تنهایی دلیل قطعی مولتیپل اسکلروزیس نیست. آزمایش‌های موردنیاز برای تشخیص شامل تصویربرداری تشدید مغناطیسی، پتانسیل‌های برانگیخته (القایی)، پونکسیون کمری هستند.
درمان:
- فیبرومیالژیا: درمان خاصی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد. استفاده از مسکن‌های غیراستروئیدی، ضدالتهابی و مخدر و همچنین درمان با داروهای ضدافسردگی و ضد صرع تأثیر خوبی بر درد، خستگی و عملکرد شناختی دارند. برای کنترل استرس، انجام درمان شناختی رفتاری نیز ضروری است.
- ام اس: تعدادی از داروها بر علائم ام اس تأثیر می‌گذارند یا شدت و دفعات تشنج را تغییر می‌دهند. این‌ها کورتیکواستروئیدها، تعدیل‌کننده‌های ایمنی و سرکوب کننده‌های ایمنی هستند.
کلام آخر
درحالی‌که‌ام اس و فیبرومیالژیا ممکن است علائم مشترکی داشته باشند اما در نهایت بیماری‌های متمایز با علل و درمان‌های بسیار متفاوتی هستند. فیبرومیالژیا و مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) هر دو بیماری مزمنی می‌باشند. هر دو می‌توانند برخی از علائم مشابهی را ایجاد کنند و ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا تشخیص درست را دریافت کنند. هر دو بیماری در زنان شایع‌تر هستند. فیبرومیالژیا و ام اس ممکن است علائم مشترک مبهمی مانند مشکلات تمرکز، خستگی و افسردگی داشته باشند اما تفاوت‌هایشان بیشتر است.
