رژیم غذایی مناسب بیماری‌های خود‌ ایمنی

بیماری‌های خود ایمنی تقریباً چهار میلیون نفر را در جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری‌ها به مجموعه‌ای از شرایط اشاره دارند که در آن سیستم ایمنی به بافت خود حمله می‌کند. درحالی‌که ما دقیقاً نمی‌دانیم چرا این اتفاق میفتد! اما می‌دانیم که یکی از عوامل تعیین‌کننده بیماری خود ایمنی «التهاب» است. اینجاست که رژیم غذایی مناسب بیماری‌های خود ایمنی می‌تواند مستقیماً بر التهاب سیستمیک تأثیر بگذارد؛ اما رژیم غذایی مناسب شامل چه مواردی هستند؟ برای پاسخ به این پرسش ما قصد داریم در این مقاله درباره غذاهای مناسب و غیر مناسب بیماری‌های خود ایمنی صحبت کنیم.

علت، پیشگیری و درمان بیماری‌های خود ایمنی

دانشمندان اغلب از استعداد ژنتیکی، عفونت مزمن، سطوح بالای سمیت (به‌عنوان‌مثال آلودگی، غذاهای غیر ارگانیک)، استرس و افزایش نفوذپذیری روده را به‌عنوان عوامل مؤثر در بیماری‌های خود ایمنی (Autoimmune Disease) نام می‌برند؛ اما افزایش نفوذپذیری روده با غذایی که می‌خوریم رابطه مستقیمی دارد.

ممکن است مردم در مورد افزایش نفوذپذیری روده به‌عنوان «سندرم روده نشت کننده» شنیده باشند. این سندروم زمانی رخ می‌دهد که شکاف‌های وسیعی در سیستم گوارش خود دارید که ذرات غذا و باکتری‌ها و هر چیز دیگری را وارد جریان خونتان می‌کند و می‌تواند باعث شعله‌ور شدن سیستم ایمنی شما شود.

درحالی‌که این مشکل یک روند طبیعی است، سندرم روده نشت کننده باعث گسترش شکاف‌ها می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود که میکروب‌ها به جریان خون منتقل شوند و التهاب گسترده‌ای را نتیجه دهند. برخی از گروه‌های غذایی می‌توانند در روده نقش مثبتی جهت کنترل التهاب داشته باشند.

هیچ درمان قطعی برای این نوع بیماری‌ها وجود ندارد اما می‌توان با کمک رژیم غذایی مناسب بیماری‌های خود ایمنی و سبک زندگی متفاوت علائم آن‌ها را کاهش داد. بنابراین، برای کسانی که به این بیماری‌های خود ایمنی مبتلا هستند، هنوز امید قوی وجود دارد.

افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی چه غذاهایی را نباید بخورند؟

عمدتاً ما به خوردن غذاهای چرب و غذای فوری عادت داریم و وقتی این غذاها می‌خوریم، آن‌ها ممکن است باعث التهاب در بدن ما شوند. به‌عنوان‌مثال، چربی‌های ترانس در روغن‌های صنعتی که در غذاهای فرآوری شده یا غذاهای پر قند یافت می‌شوند، ازاین‌دست غذاهای مضر هستند. این غذاها می‌توانند ابتدا باعث التهاب شوند و سپس بیماری خود ایمنی را نتیجه دهند.

غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب کرد یا خوردنشان را کاهش داد عبارت‌اند از:

• گوشت قرمز
• کافئین
• تخم‌مرغ
• سبزیجات سایه شب (Nightshade Vegetables) مانند سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، فلفل و بادمجان
• غلات مانند گندم، برنج، جو، چاودار و غذاهای تهیه‌شده از غلات مانند نان و ماکارونی
• حبوبات مانند عدس، نخود، لوبیا، بادام‌زمینی و غذاهای تهیه‌شده از آن‌ها مانند توفو، کره بادام‌زمینی و گوشت‌های تقلبی
• محصولات لبنی مانند شیر، خامه، پنیر و کره
• روغن‌های گیاهی فرآوری شده
• قندهای تصفیه‌شده
• نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و الکل
• افزودنی‌های غذایی شامل شیرین‌کننده‌های مصنوعی، رنگ‌های غذایی، غلیظ کننده‌ها و غیره

توجه به این نکته ضروری است که بسیاری از این غذاها سالم و بخشی از رژیم غذایی متعادل تلقی می‌شوند، بنابراین اگر به دنبال ارتباط غذایی با بیماری خود ایمنی خود هستید، همیشه با پزشک خود مشورت کنید.

افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی چه غذاهایی را باید بخورند؟

همان‌طور که می‌دانیم التهاب در شروع بیماری خود ایمنی امری کلیدی است. مصرف غذاهای ضدالتهابی و غذاهای آنتی‌اکسیدان می‌توانند در مدیریت علائم بیماری بسیار مفید باشند.

رنگ‌دانه‌های موجود در غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به کاهش التهاب کمک می‌کنند. همچنین، چربی‌های امگا 3، چربی‌های موجود در ماهی‌های روغنی، دانه کتان و دانه چیا نیز ازاین‌دست غذاهای هستند. این مواد غذایی در کاهش التهاب خیلی خوب عمل می‌کنند.

وقتی در مورد غذاهای تغذیه‌کننده روده فکر می‌کنید، می‌توانید به سراغ عصاره یا آب گوشت استخوان (Bone Broth) بروید زیرا برای سیستم گوارش غذایی بسیار مفید است. همچنین، ممکن است غذاهایی مانند جگر و غذاهای تخمیر شده مانند کلم ترش یا کومبوچا که نقش پروبیوتیک برای روده را بازی می‌کنند را در نظر بگیرید.

غذاهایی که باید در رژیم غذایی مناسب بیماری‌های خود ایمنی لحاظ شوند عبارت‌اند از:

• سبزیجات برگ سبز
• زردچوبه
• انواع توت‌ها
• گوشت گوسفند و گوساله (درصورتی‌که حیوان با علف تغذیه شده باشد)
• گوشت مرغ (درصورتی‌که حیوان با علف تغذیه شده باشد)
• میوه تازه (در حد اعتدال)
• سبزیجات خانواده کدو حلوایی مانند کدو تنبل و کدو سبز (حاوی اسیدهای چرب امگا 3 و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند)
• غذاهای تخمیر شده و پروبیوتیک به‌ویژه غذاهای تخمیری غیر لبنی مانند کامبوچا، کیمچی، ترشی و کلم ترش
• روغن‌های گیاهی که حداقل پردازش می‌شوند مانند روغن زیتون، روغن نارگیل و روغن آووکادو
• سرکه بالزامیک و سرکه سیب
• شیرین‌کننده‌های طبیعی مانند عسل و شربت افرا
• آب قلم، آبگوشت استخوان
• چای سبز و چای سیاه (در حد اعتدال)

بنابراین در حال حاضر ما می‌دانیم که غذاهای خاصی وجود دارند که تصور می‌شود علائم بیماری‌های خود ایمنی را کاهش می‌دهند. این غذاها باید در قالب رژیم‌های غذایی مختلف تعریف کنیم که در ادامه مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

رژیم پروتکل خود ایمنی (AIP)

مناسب برای: بیماری التهابی روده یا IBD

رژیم غذایی خود ایمنی AIP از اصول پالئو استفاده می‌کند. در این رژیم غذایی به‌طور خاص در مورد غذاهایی پرداخته می‌شود که به دلایل مختلفی می‌توانند باعث سندرم روده نشت کننده می‌شوند. رژیم پالئو غذاهایی مانند شکر، آب‌میوه، لوبیا، عدس، لبنیات، برخی روغن‌های گیاهی، نان، ماکارونی و سایر را حذف می‌کند.

این رژیم غذاهای فرآوری نشده ازجمله روغن آووکادو، نمک و ادویه‌جات، ترشی جات، ماهی و غذاهای دریایی، کلم پیچ، گوشت گاو و بسیاری از میوه‌ها را شامل می‌شود. با رژیم غذایی خود ایمنی AIP شما با یک مرحله حذف شروع می‌کنید که در آن باید انواع غذاها را به مدت 30 روز محدود کنید.

رژیم AIP به همه غذاهایی که می‌توانند باعث التهاب روده و سندرم روده نشتی شوند، توجه دارد و در مدت‌زمان بهبودی دستگاه گوارش، هم این غذاها را از رژیم غذایی حذف می‌کند. انواع غذاهایی که حذف می‌شوند شامل لبنیات و گلوتن، غلات، حبوبات و حتی آجیل هستند. هدف رژیم غذایی خود ایمنی پالئو، فراهم آوردن آنتی‌اکسیدان‌های غنی از مواد مغذی و کاهش غذاهایی است که باعث تشدید التهاب می‌شوند.

با توجه به ماهیت AIP، توصیه می‌شود که از یک متخصص روماتولوژی کمک بگیرید. وقتی صحبت از بیماری‌های خود ایمنی و رژیم غذایی می‌شود، یک روماتولوژیست همیشه سعی می‌کند علت اصلی مشکل را کشف کند و بفهمد چه غذاهای خاصی می‌توانند باعث تحریک بیماری شوند. درحالی‌که AIP به‌طورکلی برای اکثر مردم مناسب است اما باید رژیم غذایی مناسب بیماری‌های خود ایمنی برحسب خصوصیات بیمار تجویز شود.

رژیم ضدالتهابی

بهترین برای: آرتریت روماتوئید

این رژیم مشابه رژیم مدیترانه‌ای است که خطر بیماری‌های مزمن را کاهش می‌دهد. رژیم غذایی ضدالتهابی طول عمر را افزایش می‌دهد و همچنین به کاهش علائم برخی بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید کمک می‌کند. تمرکز بر غذاهای ضدالتهابی مانند ماهی، روغن زیتون، میوه‌ها، سبزیجات برگ سبز، حبوبات، آجیل و دانه‌ها است.

غذاها باید تا حد ممکن طبیعی باشند (مانند ماهی‌های صیدشده در اقیانوس). برخی افراد به لبنیات واکنش نشان می‌دهند. پس توصیه می‌شود که در رژیم غذایی ضدالتهابی از مصرف لبنیات خودداری کرد. برخی از افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی ممکن است به لاکتوز، قند موجود در محصولات لبنی یا پروتئین در لبنیات واکنش نشان دهند.

رژیم غذایی گیاهی

مناسب برای: همه بیماری‌های خود ایمنی

شواهدی وجود دارند که رژیم‌های گیاهی می‌تواند به نفع افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی باشد. علاوه بر این، هر دو رژیم غذایی AIP و ضدالتهابی نیز بر میوه‌ها و سبزیجات تمرکز دارند. اگر به بیماری خود ایمنی مبتلا هستید، ممکن است متوجه شوید که سبزیجات هنگام پخت بهتر خواهند بود. مولکول‌های بزرگ می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تحریک کنند اما هنگام پخته شدن مولکول‌ها تجزیه می‌شوند.

رژیم بدون گلوتن

مناسب برای: بیماری سلیاک

گلوتن نام پروتئین‌های موجود در گندم، چاودار و جو است که به روده کوچک افراد مبتلا به بیماری سلیاک آسیب می‌رساند. تنها راه مدیریت بیماری سلیاک، پرهیز از گلوتن است که نه‌تنها در نان بلکه در ماکارونی، سوپ، سس سالاد و طیف وسیعی از محصولات دیگر یافت می‌شود.

مصرف غذاهای بدون گلوتن حتی برای افرادی که مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی نیستند نیز مفید است. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه تحقیقاتی نشان داد که رژیم غذایی بدون گلوتن در زنان مبتلا به مشکلات خود ایمنی تیروئید بسیار مفید واقع شده بود. به‌طورکلی، در این رژیم غذایی هدف تمرکز برای مصرف زیاد میوه و سبزیجات و کاهش غذای فرآوری شده است.

کلام آخر

تحقیقات نشان می‌دهند که برخی غذاها می‌توانند علائم بیماری‌های خود ایمنی را بدتر کنند. این غذاها شامل محصولات فرآوری شده و غذاهایی هستند که چربی‌های ناسالم، قند اضافه شده یا نمک اضافی دارند. پس انتخاب بهترین رژیم غذایی مناسب بیماری‌های خود ایمنی می‌توان در بهبود علائم یاری‌رسان باشند.

هر بیماری که رژیم غذایی سختی را در پیش گرفته است، باید مراقب باشد! زیرا قطع خوردن حبوبات، غلات و لبنیات می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای شود. هرگونه تغییر در رژیم غذایی خود را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید.

منبع:

• nutritionist-resource.org.uk