انواع بیماری های استخوان

استخوان یک بافت زنده و در حال رشد است که عمدتاً از کلاژن و کلسیم تشکیل شده است. استخوان‌ها یک چارچوب سفت و سخت به نام اسکلت ایجاد می‌کنند که از اندام‌های نرم محافظت کرده و از بدن حمایت می‌کنند. برخی بیماری‌ها می‌توانند بر استحکام و انعطاف استخوان تأثیر بگذارند و منجر به عوارض شوند.
استخوان‌ها نه تنها از اندام‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کنند، بلکه به بدن اجازه حرکت و پشتیبانی می‌دهند. علاوه بر این، استخوان‌ها به عنوان یک مخزن برای مواد معدنی مانند کلسیم عمل می‌کنند. یک فرد ممکن است به بیماری مبتلا باشد که بر انعطاف پذیری و استحکام استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. بیماری ممکن است از منابع مختلفی از جمله ژنتیک، عوامل محیطی، رژیم غذایی و عفونت‌ها ناشی شوند. در این مقاله به انواع بیماری های استخوان اشاره می‌کنیم.

بیماری استخوان چیست؟

اصطلاح بیماری استخوان به شرایطی اشاره دارد که به اسکلت شما آسیب می‌رساند و استخوان‌ها را ضعیف‌تر و مستعد شکستگی می‌کند. اگرچه بیماری استخوان می‌تواند به بسیاری از شرایط مختلف اشاره داشته باشد؛ اما شایع‌ترین نوع آن پوکی استخوان است. این بیماری با بدتر شدن ساختار استخوان همراه با توده استخوانی کم مشخص می‌شود. توده استخوانی کم زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان‌های شما شروع به از دست دادن مواد معدنی مانند کلسیم می‌کنند.

دو نوع استخوان در بدن وجود دارند که شامل استخوان‌های کورتیکال فشرده هستند و لایه بیرونی استخوان‌ها را تشکیل می‌دهند. استخوان‌های ترابکولار یا اسفنجی لایه داخلی استخوان‌ها را تشکیل می‌دهند و ساختاری لانه زنبوری دارند. بیماری استخوان می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی و حتی مرگ زودرس شود و متأسفانه، شایع‌ترین نوع بیماری استخوان اغلب تا زمانی که شکستگی رخ نمی دهد، خاموش است.
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که استخوان‌های ضعیف بخشی از پیری است. با این حال، از آنجایی که سلامت استخوان و مفاصل در دوران کودکی شروع می‌شود؛ می‌توان از تمرینات و تکنیک‌های دیگر برای بهبود سلامت استخوان در هر سنی استفاده کرد. متخصصان ارتوپدی نحوه پیشگیری از بیماری استخوان و مراحل مدیریت این بیماری را در صورتی که قبلاً به آن مبتلا هستید، ارائه کرده‌اند.

انواع بیماری های استخوان

برخی از بیماری‌های رایج استخوان عبارتند از:

پوکی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری است که منجر به کاهش توده استخوانی و تراکم مواد معدنی می‌شود. کیفیت و ساختار استخوان نیز ممکن است تغییر کند. پوکی استخوان می‌تواند استحکام استخوان را کاهش داده و خطر شکستگی را افزایش دهد. خطر ابتلا به پوکی استخوان با افزایش سن افزایش می‌یابد و افراد از همه گروه‌های قومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری بیشتر زنان سفیدپوست غیر اسپانیایی و زنان آسیایی را مبتلا می‌کند.

استئوپنی

استئوپنی به کاهش تراکم مواد معدنی استخوان کمتر از حد طبیعی اشاره دارد اما به اندازه کافی پایین نیست که پزشک آن را به عنوان پوکی استخوان طبقه بندی کند. T-score معیاری برای سنجش تراکم استخوان است. فردی با نمره T بین 1- تا 2.5- تشخیص استئوپنی را دریافت می‌کند، در حالی که یک پزشک نمره T کمتر از 2.5- را به عنوان پوکی استخوان طبقه بندی می‌کند. شیوع استئوپنی در زنان چهار برابر بیشتر از مردان است.

بیماری پاژه

بیماری پاژه وضعیتی است که بر روند بازسازی استخوان تأثیر می‌گذارد. این به عملی اشاره دارد که در آن بدن بافت استخوانی قدیمی را می‌شکند و آن را با بافت استخوانی جدید جایگزین می‌کند. در افراد مبتلا به این بیماری مزمن، روند بازسازی استخوان‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌شود و در نتیجه ساختار استخوانی غیرعادی ایجاد می‌گردد. این امر می‌تواند باعث نرم‌تر یا بزرگ‌تر شدن استخوان‌ها شود و آنها را در معرض عوارضی مانند خم شدن یا شکستگی قرار دهد.

استئوژنز ایمپرفکتا

استئوژنز ایمپرفکتا یا استخوانسازی ناقص یا Osteogenesis imperfecta (OI) اختلالی است که باعث می‌شود استخوان‌ها به راحتی شکسته شوند. برخی از افراد ممکن است استئوژنز ایمپرفکتا را به عنوان بیماری استخوان شکننده نیز یاد کنند. این عارضه ناشی از تغییر یا جهش در ژن‌هایی است که اطلاعات مربوط به ساخت پروتئینی به نام کلاژن نوع I را حمل می‌کنند. این پروتئین برای استحکام استخوان‌ها لازم است. افرادی که سابقه خانوادگی استئوژنز ایمپرفکتا دارند در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این بیماری هستند، زیرا یک فرد می‌تواند جهش ژنی را از طریق یک یا هر دو والدین خود به ارث ببرد. انواع مختلفی از استئوژنز ایمپرفکتا وجود دارند. شایع‌ترین و خفیف‌ترین استئوژنز ایمپرفکتا نوع یک است، در حالی که نوع دوم شدیدترین نوع بیماری است.

استئونکروز

استئونکروز همچنین به عنوان نکروز آواسکولار یا نکروز آسپتیک شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که در جریان خون استخوان اختلال ایجاد شود که منجر به مرگ بافت استخوانی می‌شود. این می‌تواند باعث شکسته شدن استخوان و فروپاشی مفصل شود. در حالی که استئونکروز ممکن است در هر استخوانی در بدن رخ دهد، معمولاً شانه‌ها، لگن و زانوها را درگیر می‌کند. این بیماری اغلب در افراد 20 تا 50 ساله رخ می‌دهد. این افراد همچنین اغلب سابقه تروما، مصرف کورتیکواستروئید یا مصرف بیش از حد الکل دارند.

آرتروز

استئوآرتریت شایع‌ترین شکل آرتریت است. این وضعیت با تخریب غضروف، بافتی که سطح مفاصل را می‌پوشاند، مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. استئوآرتریت همچنین می‌تواند شکل استخوان‌ها را تغییر دهد. استئوآرتریت اغلب بر روی دست‌ها، لگن و زانو تاثیر می‌گذارد.

استئومیلیت

استئومیلیت یک عفونت یا التهاب را توصیف می‌کند که منبع مورد اعتماد استخوان است و میلیت به التهاب بافت‌های چربی در داخل استخوان اشاره دارد. معمولاً زمانی رخ می‌دهد که عفونت باکتریایی یا قارچی از جریان خون یا بافت اطراف وارد استخوان می‌شود. این بیماری در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما در کودکان خردسال شایع‌تر است.

دیسپلازی فیبری

دیسپلازی فیبری زمانی رخ می‌دهد که بافت فیبری غیرطبیعی جایگزین بافت استخوانی سالم شود. این بافت غیر معمول اسکار مانند استخوان را ضعیف‌تر می‌کند. این می‌تواند باعث تغییر شکل استخوان و افزایش خطر شکستگی شود. دیسپلازی فیبری معمولاً به دلیل یک جهش ژنی رخ می‌دهد که منجر به تولید یک نوع غیر طبیعی استخوان فیبری در سلول‌های استخوانی می‌شود. در حالی که می‌تواند در هر استخوانی ایجاد شود، اغلب در استخوان ران، استخوان ساق پا، دنده‌ها، جمجمه، بازو و لگن رخ می‌دهد.

سرطان استخوان

سرطان استخوان یک نوع سرطان غیر معمول است و زمانی شروع می‌شود که سلول‌های استخوان شروع به رشد خارج از کنترل می‌کنند. هر یک از سلول‌های استخوان می‌توانند به سرطان تبدیل شوند. سرطان‌های اولیه استخوان سرطان‌هایی هستند که از استخوان شروع می‌شوند. شایع‌ترین انواع منبع مورد اعتماد سرطان‌های اولیه استخوان شامل استئوسارکوم و سارکوم یوینگ هستند. سلول‌های سرطانی همچنین می‌توانند از سایر نواحی بدن به استخوان گسترش یابند. پزشکان به آنها به عنوان متاستازهای استخوانی اشاره می‌کنند منبع مورد اعتماد. شایع‌ترین محل متاستازهای استخوانی ستون فقرات است.

استئومالاسی

استئومالاسی که به عنوان نرم شدن استخوان نیز شناخته می‌شود، به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن استخوان پس از شکل گیری آن طور که باید سفت نمی شود. این بیماری متابولیک استخوان زمانی رخ می‌دهد که معدنی شدن استخوان ناقص باشد. کانی سازی به فرآیندی اطلاق می‌شود که مواد معدنی لایه داخلی استخوان را می‌پوشانند و یک پوسته بیرونی سخت را تشکیل می‌دهند. تشکیل ناقص این پوسته کلاژن را نرم و آسیب پذیر می‌کند.

راشیتیسم

راشیتیسم یک بیماری استخوانی در دوران کودکی است که شبیه به استئومالاسی است، اما به دلیل معدنی سازی ناقص رخ می‌دهد. این باعث ایجاد استخوان‌های نرم و ضعیفی می‌شود که معمولاً به دلیل کمبود ویتامین D است. بدون ویتامین D کافی، بدن نمی‌تواند کلسیم و فسفری که برای رشد و نمو مناسب استخوان ضروری هستند را متابولیزه کند. کمبود ویتامین D ممکن است ناشی از تغذیه ناکافی، عدم قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا سوء جذب باشد.

شرایط خود ایمنی

یک وضعیت خودایمنی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی به سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های خود بدن حمله می‌کند. بیماری‌های استخوانی می‌توانند ثانویه به برخی بیماری‌های خودایمنی ایجاد شوند و خطر عوارضی مانند از دست دادن استخوان و شکستگی را افزایش دهند.

• دیابت نوع یک: افراد مبتلا به این بیماری حداقل انسولین تولید می‌کنند یا اصلا انسولین تولید نمی کنند، به این معنی که بدن نمی تواند قند را به راحتی از غذا جذب کند. افراد مبتلا به دیابت نوع I در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE): این بیماری می‌تواند منجر به التهاب گسترده ای شود که بسیاری از قسمت‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی از گزینه‌های درمانی برای SLE ممکن است افراد را در معرض خطر بیشتر از دست دادن استخوان و شکستگی قرار دهد.
• آرتریت روماتوئید (RA): این بیماری باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به غشای اطراف مفاصل حمله کند و باعث تحلیل غضروف شود. خطر از دست دادن استخوان و شکستگی در افراد مبتلا به RA افزایش می‌یابد.
• بیماری سلیاک: این وضعیت باعث می‌شود بدن نسبت به گلوتن، پروتئینی که معمولاً در محصولات غذایی مانند گندم، چاودار و جو وجود دارد، غیرقابل تحمل شود. سیستم ایمنی به پوشش روده کوچک حمله کرده و به آن آسیب می‌رساند. فرد مبتلا به سلیاک درمان نشده ممکن است به دلیل مشکل در جذب کلسیم که برای استخوان‌های سالم ضروری است، دچار بیماری استخوانی شود.

علائم انواع بیماری های استخوان

علائم بیماری استخوان بسته به شرایط ممکن است متفاوت می‌باشند و برخی ممکن است اصلاً علامتی نداشته باشند. به عنوان مثال، پوکی استخوان به عنوان یک بیماری خاموش شناخته می‌شود، زیرا معمولاً تا زمانی که استخوان شکسته نشود، هیچ علامتی وجود ندارد. علائم عمومی بیماری استخوان ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد استخوان
• شکستگی‌های ناشی از فعالیت‌های کم انرژی و ضربه کم
• رگ به رگ شدن
• عفونت‌ها
• درد مفاصل
• کمر درد
• ضعف

همچنین ممکن است یک فرد علائم خاص یک نوع بیماری استخوانی را داشته باشد. به عنوان مثال فردی که مبتلا به استئومیلیت است ممکن است قرمزی، تورم و گرما را در محل عفونت تجربه کند. فرد مبتلا به سرطان استخوان ممکن است علائم دیگری از جمله کاهش وزن و خستگی را نیز تجربه کند یا ممکن است توده‌ای در ناحیه تومور داشته باشد.

علل و عوامل خطر انواع بیماری های استخوان

تعدادی از عوامل می‌توانند باعث بیماری استخوان شوند. برخی ممکن است مختص نوع خاصی از بیماری‌های استخوانی باشند. علل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• ژنتیک: یک فرد ممکن است به دلیل جهش یا تغییر در یک ژن یا سابقه بیماری استخوان در خانواده خود، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نوعی بیماری استخوانی باشد. یک فرد ممکن است یک جهش ژنی را از یک یا هر دو والدین به ارث ببرد.
• افزایش سن: با افزایش سن، میزان مواد معدنی استخوان‌های افراد شروع به کاهش می‌کند و در نتیجه استخوان‌ها کمتر متراکم و شکننده‌تر می‌شوند.
• تغذیه: یک رژیم غذایی متعادل برای داشتن استخوان‌های سالم و قوی ضروری است. به طور خاص، افراد باید سطوح کافی از کلسیم و ویتامین D مصرف کنند.
• مشکلات مربوط به بازسازی استخوان: پس از 20 سالگی، ممکن است فرد دچار عدم تعادل شود که در آن بدن بافت استخوانی قدیمی را سریع‌تر از آن که بتواند جایگزین آن کند، تجزیه می‌کند. این مشکل می‌تواند منجر به از دست دادن قدرت و کیفیت استخوان شود.
• تغییرات هورمونی: عدم تعادل برخی هورمون‌ها ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. به عنوان مثال، سطوح پایین استروژن در دوران یائسگی یا سطوح پایین تستوسترون می‌توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را در فرد افزایش دهند.
• داروها: برخی داروها می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های استخوانی را افزایش دهند. به عنوان مثال، کورتیکواستروئیدها، داروهای تیروئید و داروهایی که سطح هورمون‌های جنسی را کاهش می‌دهند؛ می‌توانند به سلامت استخوان آسیب برسانند.
• عوامل سبک زندگی: عوامل سبک زندگی از جمله فعالیت بدنی کم، سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به پوکی استخوان کنند.

تشخیص انواع بیماری های استخوان

یک فرد برای دریافت تشخیص بیماری استخوانی باید با پزشک تماس بگیرد. پزشک معمولاً با گرفتن سابقه پزشکی فرد شروع می‌کند. این ممکن است شامل سؤالاتی در مورد مدت زمانی باشد که آن‌ها علائمی را تجربه کرده‌اند و آیا سابقه خانوادگی بیماری استخوانی دارند یا خیر؟ پزشک هم‌چنین ممکن است یک معاینه فیزیکی برای بررسی موارد زیر انجام دهد:

• کاهش قد یا وزن
• تغییر در وضعیت بدن
• تغییر در تعادل یا نحوه راه رفتن فرد
• تغییر در قدرت عضلانی
• هر گونه قرمزی یا تورم مانند استئومیلیت

پزشک هم‌چنین ممکن است آزمایشاتی را برای تشخیص نوع بیماری استخوانی که فرد مبتلا است تجویز کند که شامل موارد زیر هستند:

• تصویربرداری با اشعه ایکس: رایج‌ترین نوع تصویربرداری اشعه ایکس که پزشک ممکن است از آن استفاده کند؛ اسکن جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه است. این کار از مقدار کمی اشعه ایکس برای اندازه گیری تراکم استخوانی بدن استفاده می‌کند.
• اسکن MRI: این آزمایش از یک آهنربا برای ایجاد تصویری از بدن استفاده می‌کند و تصاویر دقیقی از استخوان‌ها و سایر بافت‌ها از جمله غضروف و رباط‌ها ارائه می‌دهد.
• آزمایش‌های خون: ممکن است پزشک آزمایش‌های خون منبع قابل اعتماد را برای کمک به تأیید تشخیص سرطان استخوان و ارائه اطلاعات در مورد مرحله سرطان تجویز کند.
• بیوپسی: پزشک ممکن است مقدار کمی از بافت استخوانی را از ناحیه آسیب دیده بگیرد تا آن را زیر میکروسکوپ برای تشخیص دقیق بررسی کند.

درمان انواع بیماری های استخوان

مناسب‌ترین گزینه درمانی به نوع بیماری استخوان و میزان جدی بودن وضعیت بستگی دارد. به عنوان مثال، در مورد پوکی استخوان و استئوپنی، هدف از درمان متوقف کردن از دست دادن بیشتر استخوان و جلوگیری از بروز شکستگی است. بنابراین، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• توصیه به راهنمایی‌های تغذیه‌ای
• ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند انجام فعالیت بدنی بیشتر و ترک سیگار
• اتخاذ تدابیری برای کاهش خطر سقوط برای جلوگیری از شکستگی
• تجویز دارو

برخی از شرایط، مانند استئوژنز ایمپرفکتا، در حال حاضر درمان موثری ندارند. بنابراین، هدف از درمان، پیشگیری یا کنترل علائم و بهبود قدرت عضلانی و توده استخوانی است. علاوه بر مصرف دارو، فرد مبتلا به استئوژنز ایمپرفکتا ممکن است فیزیوتراپی برای بهبود قدرت و تحرک عضلانی داشته باشد.

برخی شرایط ممکن است به گزینه‌های جراحی نیاز داشته باشند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به استئونکروز به طور کلی برای حفظ مفاصل نیاز به جراحی منبع مطمئن دارد. فرد مبتلا به تومور استخوانی ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشد. افراد مبتلا به سرطان استخوان بسته به اینکه سرطان استخوان چقدر پیشرفته است ممکن است به درمان‌های اضافی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی نیز نیاز داشته باشند.

چگونه از بیماری استخوان جلوگیری کنیم؟

بدون توجه به سن می‌توانید یاد بگیرید که چگونه از بیماری‌های استخوانی جلوگیری کنید. برخی از اقدامات عملی برای جلوگیری از ضعیف شدن استخوان‌ها عبارتند از:

• ورزش کردن: فعالیت‌های تحمل وزن مفید هستند مانند دویدن، تمرین با وزنه، پیاده روی، تنیس، رقص و پیاده روی.
• دریافت کلسیم کافی: عدم دریافت کلسیم منجر به کاهش تراکم استخوان و از دست دادن زودهنگام استخوان می‌شود. منابع عالی کلسیم شامل کنسرو ماهی آزاد با استخوان، محصولات سویا، محصولات لبنی، کلم پیچ، ساردین و کلم بروکلی هستند.
• مصرف ویتامین D: ویتامین D برای اطمینان از اینکه بدن شما می‌تواند کلسیم را جذب کند ضروری است. منابع خوب ویتامین D شامل سالمون و سایر ماهی‌های روغنی، تخم مرغ، قارچ و غذاهای غنی شده مانند غلات مغذی و شیر است.
• اجتناب از سیگار کشیدن: ترک زود هنگام سیگار از بسیاری از جنبه‌های سلامتی شما از جمله ریه‌ها و قلب محافظت می‌کند.

چگونه بیماری استخوان را مدیریت کنیم؟

در دهه گذشته، پیشرفت‌های زیادی برای مدیریت و درمان انواع مختلف بیماری‌های استخوانی صورت گرفته‌اند. مدیریت با حفظ سلامت استخوان‌ها مانند تغذیه مناسب، ترک سیگار و فعالیت بدنی آغاز می‌شود. برای بسیاری از انواع بیماری های استخوان، داروهایی که از تجزیه بیشتر استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند که به عنوان ضد تحلیل شناخته می‌شوند، می‌توانند به مدیریت این بیماری و جلوگیری از شکستگی‌های بعدی کمک کنند.

اگر این درمان کافی نباشد؛ درمان آنابولیک ممکن است با کمک به تحریک رشد استخوان به کاهش خطر شکستگی کمک کند. یک برنامه خوب پیشگیری از سقوط بخش مهمی از مدیریت بیماری استخوان است، به ویژه برای کسانی که در معرض خطر بالای شکستگی هستند. هدف باید برای به حداقل رساندن زمین خوردن در خانه و زندگی روزمره و در عین حال اجتناب از هر گونه دارویی که ممکن است خطر سقوط را افزایش دهد، کار کند.

کلام آخر

بیماری‌های استخوان به شرایطی اطلاق می‌شوند که استحکام یا انعطاف پذیری استخوان‌ها را تغییر می‌دهند. آن‌ها می‌توانند منجر به علائمی مانند درد استخوان، مشکل در حرکت و خطر بیشتر شکستگی استخوان شوند. این شرایط می‌توانند دلایل بالقوه زیادی از جمله پیری، ژنتیک، تغییرات هورمونی و کمبودهای تغذیه‌ای داشته باشند.

عوامل سبک زندگی مانند سطوح پایین فعالیت بدنی، سیگار کشیدن و مصرف الکل نیز می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های استخوانی را افزایش دهند. پزشک می‌تواند آزمایشاتی را برای شناسایی بیماری‌های استخوانی انجام دهد. پس از تشخیص، پزشک می‌تواند یک برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد دهد که ممکن است شامل دارو، تغییر شیوه زندگی و جراحی باشد.

توصیه می‌شود در صورت شکستگی استخوان یا تجربه علائمی مانند درد استخوان، با پزشک تماس بگیرید. هم‌چنین در صورت مشاهده تغییر در وضعیت، قد، وزن یا حرکت خود هنگام راه رفتن باید با پزشک تماس بگیرند. تشخیص زودهنگام مهم است، زیرا می‌تواند از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری کند.