تراکم استخوان باید چند باشد؟

آزمایش تراکم استخوان، اندازه‌ گیری مقدار مواد معدنی مانند کلسیم در استخوان‌هایتان است. رایج‌ترین آزمایش با استفاده از جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA) انجام می‌شود. این تست برای تشخیص پوکی استخوان قبل از شکستن استخوان، کمک به تخمین احتمال شکستگی استخوان در آینده و نظارت بر اثربخشی درمان‌های پوکی استخوان استفاده می‌شود. این یک تست بسیار ساده است که فقط چند دقیقه طول می‌کشد. این آزمایش غیر تهاجمی و بدون درد است. هیچ سوزن یا ابزاری از طریق پوست یا بدن قرار نمی‌گیرد.

تشعشعات بسیار کمی وجود دارند؛ بسیار کمتر از آنچه در یک پرواز هواپیمای متقابل دریافت می‌کنید. شما به سادگی روی یک میز DXA دراز می‌کشید و دستورالعمل‌های تکنسین را دنبال می‌کنید تا ببینید درست قرار گرفته‌اید. سپس یک بازوی متحرک از بالای سر شما عبور می‌کند تا استخوان‌های شما را اسکن کند. اگرچه این کار برای شما بسیار آسان است، اما فناوری اسکن و سیستم کامپیوتری در واقع بسیار پیچیده است. برای انجام صحیح آزمون به کارکنان بسیار آموزش دیده و یک فرد واجد شرایط برای تفسیر صحیح آن نیاز دارد.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

سه راه برای تشخیص پوکی استخوان وجود دارند. برای هر یک از این موارد، تایید تشخیص نیاز به ارزیابی دارد تا اطمینان حاصل شود که هیچ بیماری یا وضعیت دیگری وجود ندارد که به شبیه به پوکی استخوان باشد.

1- تراکم مواد معدنی: خروجی تست DXA عددی است به نام امتیاز T شناخته می‌شود. نرمال امتیاز T صفر است. هرچه این عدد منفی‌تر باشد، استخوان‌های شما ضعیف‌تر و احتمال شکستن آنها بیشتر می‌شود. اگر امتیاز T شما 2.5- یا کمتر باشد (مانند -3-)، پس با فرض اینکه دلیل دیگری برای داشتن نمره T چنین پایین وجود نداشته باشد، دچار پوکی استخوان هستید.

2- شکستگی استخوان: اگر بالای 50 سال سن دارید و دچار شکستگی در ستون فقرات، لگن، مچ دست، بازو (شانه)، دنده یا لگن شده‌اید، احتمالاً دچار پوکی استخوان هستید. شکستگی ستون فقرات یا لگن بدون در نظر گرفتن نمره T شما به معنای پوکی استخوان است. وقوع شکستگی نشان می‌دهد که استخوان‌های شما ضعیف‌تر از آنچه باید می‌باشند و ممکن است نیاز به ارزیابی بیشتر باشد. در افراد مسن، حتی شکستگی‌های همراه با ضربه‌های شدید مانند تصادف رانندگی، ممکن است نشانه‌ای از پوکی استخوان باشند.

چه کسانی باید آزمایش تراکم استخوان انجام دهند؟

اثرات پوکی استخوان قابل برگشت نیستند. افراد معمولاً در حدود سن 30 سالگی به اوج توده استخوانی می‌رسند و در سن 40 سالگی بافت‌های استخوانی سریعتر از بدن می‌میرند که بدن بتواند بافت‌های استخوانی جدیدی تولید کند. از دست دادن استخوان بخشی طبیعی از افزایش سن است، اما کاهش شدید استخوان می‌تواند یک مشکل جدی باشد که تشخیص آن دشوار است.

بنیاد ملی پوکی استخوان آزمایش تراکم استخوان را برای زنان بالای 65 سال، مردان بالای 70 سال، مردان و زنانی که استخوان پس از 50 سالگی شکسته‌اند، زنان یائسه با عوامل خطر، زنان یائسه زیر 65 سال با عوامل خطر، مردان بین 50 تا 69 سال توصیه می‌کند. اگر در مورد تراکم استخوان سؤالی دارید یا اگر با هر یک از گروه‌های ذکر شده در بالا مطابقت دارید، با پزشک مراقبت‌های اولیه خود صحبت کنید. ممکن است پزشک شما را برای آزمایش تراکم استخوان به یک متخصص تصویربرداری ارجاع دهد.

نمونه‌هایی از عوامل خطر برای پوکی استخوان و شکستگی‌ها عبارتند از:

• سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی
• زمین خوردن مکرر
• کمبود ویتامین D
•  سیگار کشیدن
• مصرف بیش از حد الکل
• سوء جذب برخی داروها مانند پردنیزون

تراکم طبیعی استخوان چیست؟

توده استخوانی با افزایش سن کاهش می‌یابد. هرچه توده استخوانی شما کمتر باشد، خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان بیشتر می‌شود. فعال بودن در مورد سلامتی به معنای انجام اقدامات قبل از بروز مشکل است. آزمایش تراکم استخوان می‌تواند تعیین کند که آیا تراکم استخوان طبیعی دارید یا اینکه در معرض خطر بیشتری برای شکستگی استخوان هستید.

تست‌های تراکم استخوان با استفاده از T-score میزان سفت یا متراکم بودن استخوان‌های شما را اندازه گیری می‌کنند. امتیاز T شما توده استخوانی تان را با توده استخوانی یک فرد بالغ 30 ساله سالم مقایسه می‌کند. T-score بالاتر به معنای تراکم استخوان بالاتر است.

• T-score بالاتر از 1- تراکم طبیعی استخوان را نشان می‌دهد.
• T-score بین 1.1- و بالاتر از 2.4- نشان دهنده تراکم استخوان پایین یا استئوپنی است.
• T-score 2.5- یا کمتر، تشخیص پوکی استخوان است.

مهم است بدانید که ممکن است زمانی که امتیاز T بهتر از 2.5- باشد، پوکی استخوان در شما تشخیص داده شود، زیرا زمانی که قبلاً استخوان شکسته ای داشته‌اید یا FRAX نشان می‌دهد که خطر ابتلا به آن بالا است. همچنین، زمانی که امتیاز T 2.5- یا کمتر باشد، ممکن است به بیماری دیگری غیر از پوکی استخوان مانند استئومالاسی یا مولتیپل میلوما مبتلا باشید. ارائه ‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند برای اطمینان از صحت تشخیصتان را ارزیابی کند یا شما را به کسی که می‌تواند ارجاع دهد.

چه زمانی باید داروهای پوکی استخوان را در نظر گرفت؟

نتایج آزمایش تراکم استخوان، همراه با تمام اطلاعات بالینی موجود، از جمله ترجیحات شخصی و تجربه قبلی بیمار با داروها، می‌توانند به تصمیم گیری برای شروع، ادامه یا تغییر دارو برای قوی‌تر کردن استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی استخوان کمک کنند. داروها برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان آزمایش و تایید شده‌اند. هر کدام از این داروها مزایا و معایب خود را دارند.

اگر نیاز به مصرف دارویی دارید، ممکن است هر یک از آنها بهتر از هیچ کدام باشند، اما برخی از آنها برای افزایش تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی استخوان بهتر از سایرین هستند. با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید تا بدانید کدام یک برای شما بهترین است. اگر تصمیم دارید دارویی مصرف نکنید، اغلب ایده خوبی است که تراکم استخوان خود را کنترل کنید و هر از گاهی در تصمیمات درمانی خود تجدید نظر نمایید.

صرف نظر از اینکه داروی تجویزی مصرف می‌کنید، نکات ضروری برای سلامت استخوان را به خاطر بسپارید: تحمل وزن منظم و فعالیت بدنی تقویت عضله، حفظ تعادل خوب، اجتناب از زمین خوردن، مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، سیگار نکشیدن، اجتناب از مصرف زیاد الکل و در صورت امکان، از قرار گرفتن در معرض داروهایی که برای استخوان‌ها مضر هستند مانند پردنیزون، اجتناب کنید یا آن‌ها را به حداقل برسانید.

آیا DXAمی‌تواند بیشتر از اندازه گیری تراکم استخوان انجام دهد؟

DXA می‌تواند برای ارزیابی سلامت استخوان شما به روش‌هایی که فراتر از اندازه گیری تراکم استخوان است استفاده شود. در اینجا برخی از کاربردهای دیگر DXA آورده شده است. این تست‌ها در برخی اما نه همه امکانات DXA موجود هستند.

• ارزیابی شکستگی مهره‌ها (VFA) : این یک تصویر جانبی از ستون فقرات است که می‌تواند شکستگی‌ها یا استخوان‌های له شده را در ستون فقرات تشخیص دهد. اکثر افرادی که این شکستگی‌ها را دارند از وجود آنها اطلاعی ندارند. شناسایی شکستگی ستون فقرات که قبلاً تشخیص داده نشده بود ممکن است تشخیص، تخمین خطر شکستگی و برنامه‌های درمانی شما را تغییر دهد.
• نمره استخوان ترابکولار (TBS) : این عدد نشان دهنده ساختار داخلی استخوان‌های ستون فقرات شما در سطح میکروسکوپی است. عدد بیشتر بهتر است. این با استفاده از نرم افزار خاصی که به سیستم DXA اضافه شده است تولید می‌شود. برای ارزیابی بهتر خطر شکستگی، می‌توان عدد TBS را در FRAX گنجاند.
• تصویربرداری تمام قد فمور (FFI) : FFI تکنیکی است برای استفاده از DXA برای گرفتن تصویری از کل استخوان ران (استخوان ران)، به جای تنها ناحیه اطراف لگن که با DXA استاندارد دیده می‌شود. این تست می‌تواند تشخیص ضخیم شدن استخوان که می‌تواند منجر به شکستگی استرسی یا شکستگی غیر معمول استخوان ران شود را ممکن سازد.
• آنالیز ساختاری هیپ (HSA) : اندازه، شکل و پیکربندی استخوان‌های لگن می‌تواند بر استحکام لگن و احتمال شکستگی آن تأثیر بگذارد. HSA با DXA راهی برای بررسی این موضوع فراهم می‌کند و گاهی اوقات ممکن است به تصمیم گیری‌های درمانی کمک کند.

آیا آزمایش‌های دیگری برای تراکم استخوان و سلامت استخوان وجود دارند؟

بسیاری از آزمایشات غیر از DXAمی‌توانند برای ارزیابی سلامت استخوان شما استفاده شوند. برخی از آنها به اندازه DXA به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرند، اما ممکن است اطلاعات مفیدی را ارائه دهند، اطلاعاتی فراتر از تراکم استخوان ارائه دهند یا به تعیین افرادی که به DXA نیاز دارند کمک کنند.

توموگرافی کامپیوتری کمی (QCT)

QCT یک اندازه گیری سه بعدی از تراکم استخوان را ارائه می‌دهد و می‌تواند اعدادی را ایجاد کند که می‌توانند برای تشخیص پوکی استخوان و برای ورودی با FRAX استفاده شوند. اکثر انواع تست‌های QCT همان نوع T-score را برای تراکم مواد معدنی استخوان در لگن ارائه می‌دهند که DXA انجام می‌دهد، اما در ستون فقرات می‌تواند اندازه گیری تراکم معدنی استخوان فقط استخوان اسفنجی داخل مهره شما را فراهم کند.
اگر استخوان‌های ستون فقرات شما بیماری دژنراتیو داشته باشند، ممکن است این نوع اندازه گیری ستون فقرات ارجح باشد. QCT به دلیل در دسترس بودن محدود، دوز پرتو بالاتر و کمتر عملی بودن برای نظارت بر درمان برای اکثر بیماران، به اندازه DXA به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرد.

توموگرافی کامپیوتری بیومکانیکی (BCT)

BCT یک فناوری پیشرفته است که از داده‌های سی تی اسکن برای اندازه گیری تراکم مواد معدنی استخوان استفاده می‌کند. معمولاً سی ‌تی ‌اسکنی که قبلاً به‌ عنوان بخشی از مراقبت‌های بالینی انجام داده‌اید یا خواهید داشت، به هر دلیلی انجام می‌شود تا زمانی که اسکن شامل تصویری از لگن یا ستون فقرات شما باشد (برای مثال سی‌ تی اسکن شکم/لگن به ارزیابی درد شکم). BCT همچنین از تجزیه و تحلیل مهندسی (تحلیل اجزای محدود یا FEA) برای تخمین قدرت استخوان (یا اندازه گیری قدرت شکستگی استخوان) استفاده می‌کند.

طیف سنجی چندگانه اکوگرافی فرکانس رادیویی (REMS)

REMS یک روش قابل حمل است که از تشعشعاتی که تراکم استخوان لگن و ستون فقرات را اندازه گیری می‌کند استفاده نمی کند.

آزمایشات در سایت‌های محیطی (غیر ستون فقرات، غیر باسن)

این نوع تست‌ها تراکم استخوان یا سایر پارامترها را در اسکلت محیطی، یعنی بازو، ساق پا، مچ دست، انگشتان یا پاشنه اندازه گیری می‌کنند.

مثال‌ها عبارتند از:

• pDXA (جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه محیطی)
• pQCT (توموگرافی کامپیوتری کمی محیطی)
• QUS (سونوگرافی کمی) ، QUS که قابل حمل است و از اشعه استفاده نمی کند، می‌تواند برای تخمین خطر شکستگی استفاده شود اما نمی تواند پوکی استخوان را تشخیص دهد و برای نظارت بر درمان مفید نیست.

نتایج حاصل از این نوع آزمایش‌ها با اندازه‌ گیری مرکزی DXA قابل مقایسه نیستند و بنابراین تفسیر آن برای اهداف تشخیصی دشوار است و بنابراین آزمایش‌های اضافی اغلب مورد نیاز می‌باشند. این نوع آزمایش‌ها بیشتر به عنوان آزمایش‌های غربالگری برای کمک به شناسایی افرادی که احتمالاً از آزمایش‌های تراکم استخوان بیشتر در لگن یا ستون فقرات سود می‌برند، استفاده می‌شوند. آزمایش‌های غربالگری نمی‌توانند پوکی استخوان را به ‌طور دقیق تشخیص دهند و نباید برای بررسی میزان عملکرد داروی پوکی استخوان استفاده شوند.

• سونوگرافی پالس اکو (P-EU) : از هیچ تشعشعی استفاده نمی کند و ضخامت استخوان قشر مغز را در محل‌های اسکلتی محیطی با یک دستگاه دستی اندازه گیری می‌کند. مطالعات ارتباط معنی داری را بین اندازه گیری‌های P-EU و تراکم استخوان اندازه گیری شده توسط DXA در لگن نشان داده‌اند.

محل انجام آزمایش تراکم استخوان کجاست؟

اکثر افراد برای انجام آزمایش تراکم استخوان نیاز به نسخه یا ارجاع از ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود دارند. اگر مطمئن نیستید که برای آزمایش تراکم استخوان کجا بروید، با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا طرح بیمه خود تماس بگیرید تا دریابید که این آزمایش در کجا موجود است. تسهیلات ایده آل آن است که کارکنانی داشته باشند که توسط سازمانی مانند ISCD آموزش دیده و گواهینامه دریافت کرده باشند و بهتر از آن، امکاناتی است که توسط ISCD معتبر شده باشد.

اکثر بخش‌های رادیولوژی بیمارستان، گروه‌های رادیولوژی خصوصی و برخی از روش‌های پزشکی آزمایش تراکم استخوان را ارائه می‌دهند. هنگامی که برای قرار ملاقات خود می‌روید، حتما نسخه یا معرفی را همراه خود داشته باشید. مرکز آزمایش، نتایج آزمایش تراکم استخوان شما را برای ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی تان ارسال می‌کند. ممکن است بخواهید یک قرار ملاقات بگذارید تا نتایج خود را با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتیتان در میان بگذارید.

چه زمانی تست تراکم استخوان را تکرار کنیم؟

مانند هر آزمایش پزشکی، زمانی که نتایج ممکن است بر برنامه‌های درمانی تأثیر بگذارند، تراکم استخوان باید تکرار شود. اغلب 1 تا 2 سال پس از شروع یا تغییر داروی پوکی استخوان برای ارزیابی پاسخ به درمان تکرار می‌شود. همچنین اگر تحت درمان نیستید اما نزدیک به آستانه درمان هستید، این ممکن است در 1 تا 2 سال تکرار شود. آزمایشات بعدی بسته به شرایط فردی شما متفاوت هستند.

کلام آخر

افراد مبتلا به استئوپنی یا تراکم استخوان پایین و پوکی استخوان در معرض خطر بیشتری برای شکستگی استخوان هستند. بر اساس گزارش بنیاد آرتریت، بیش از 10 میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا هستند و تقریباً 34 میلیون نفر در معرض خطر ابتلا به استئوپنی هستند. با این حال، پوکی استخوان اغلب پس از شکستگی استخوان تشخیص داده می‌شود. شکستن استخوان یک تجربه دردناک و خسته کننده است.

بهبودی پس از شکستگی استخوان چندین هفته یا ماه طول می‌کشد و گاهی اوقات نیاز به جراحی دارد. از آنجایی که تراکم استخوان پایین خطر شکستگی استخوان را در افراد افزایش می‌دهد، مهم است که بدانید آیا تراکم استخوانی پایینی دارید یا خیر. یادگیری خطر شکستگی استخوان می‌تواند به شما کمک کند تا تنظیمات لازم را برای سالم ماندن و جلوگیری از آسیب انجام دهید. آزمایش تراکم استخوان توده استخوانی شما را اندازه گیری می‌کند و به تعیین خطر شکستگی استخوان قبل از شکستن آن کمک می‌کند.